Türkiye’nin Yüzey Şekilleri -III-
1. Aşağıdakilerden hangisi Türkiye'nin jeolojik dönemlerde geçirdiği oluşumlarla ilgili bir özellik değildir?
A) Kıvrım dağlarının oluşması
B) Batı Anadolu'da kırıklı yapının oluşması
C) Çeşitli madenlerin oluşması
D) Engebeli araziler yanında geniş düzlüklerin de
bulunması
E) Kuzeye doğru gidildikçe Güneş ışınlarının dar açılarla
gelmesi
2. Aşağıdakilerden hangisi Türkiye'deki, dağların genel özelliklerinden biri değildir?
A) Doğu-batı yönlü uzanırlar
B) Volkanik dağlar, sıradağ özelliği gösterir.
C) Doğuya gidildikçe yükseltileri artar.
D) Kuzey ve güneydeki dağlar kıyıya paralel uzanırlar.
E) İç Batı Anadolu ve Doğu Anadolu'da birbirlerine yaklaşırlar.
3. Bazı yanardağlar oluştuktan sonra yeni bir patlamayla tepe kısmı uçmakta ve burada bir çukurluk (kaldera) oluşabilmektedir.
Aşağıdaki dağlarımızdan hangisi yukarıda verilen açıklamayı örneklendirir?
A) Yıldız B) Nemrut C) Menteşe
D) Kaçkar E) Amanos
4.
Ege Bölgesi'nde orojenez sonucu oluşmuş bir yeryüzü şeklinin kesiti yukarıda gösterilmiştir.
Aşağıdakilerden hangisi X ve Y ile gösterilen yer şekillerine örnek olarak gösterilemez?
A) Büyük Menderes Ovası B) Madra Dağı
C) Bakırçay Ovası D) Yıldız Dağları
E) Bozdağlar
5. Aşağıdakilerden hangisinin fazla olması, Doğu Anadolu Bölgesi'nin ortalama yükseltisinin diğer bölgelerimize göre daha fazla olduğunu kanıtlamaz?
A) Kar yağışlarının B) Kapalı havzaların
C) Vadilerin derinliğinin D) Sirk göllerinin
E) Donma süresinin
6. Çukurova ve Çarşamba delta ovaları, Konya ve Malatya ovalarından daha verimlidir.
Aşağıdakilerden hangisi bu durumun nedenleri arasında gösterilemez?
A) Çukurova ve Çarşamba ovalarının oluşumunda taşınmış toprakların (alüvyon) fazla olması
B) Ovalardaki sulama koşullarının farklı olması
C) Yılık sıcaklık ortalamalarının farklı olması
D) Yıllık yağış miktarlarının farklı olması
E) Konya ve Malatya ovalarında bitki örtüsünün daha cılız olması
7. Türkiye'deki arazilerin %92'si deprem kuşağı üzerinde bulunmaktadır.
Aşağıdakilerden hangisi Türkiye'nin deprem kuşağı üzerinde bulunmasının nedenleri arasında sayılamaz?
A) Genç oluşumlu arazilerin yaygın olması
B) Alp-Himalaya sistemi üzerinde bulunması
C) Kırıklı yapıya sahip olması
D) Tabakaların yerleşmemiş olması
E) I. jeolojik zaman oluşumlarının bulunması
8. Akarsular tarafından derin vadilerle parçalanmış düz veya hafif engebeli yüksek düzlüklere plato denir.
Aşağıdakilerden hangisi ülkemiz platolarının ortak özelliklerinden biri değildir?
A) Ortalama yükseltileri fazladır.
B) Ovalardan sonra yoğun yerleşme alanlarıdır.
C) Tahıl tarımı için uygun alanlarıdır.
D) Kırık hatları üzerinde yer alırlar.
E) Hayvancılık ve yaylacılık faaliyetleri yaygındır.
9. Erzurum-Kars platosu verimli lav topraklarıyla örtülüdür.
Buna göre, aşağıdakilerden hangisi, Erzurum-Kars platosunda tarım yerine hayvancılık faaliyetlerinin yapılmasının temel nedenidir?
A) Yüksek olması nedeniyle ikliminin tarıma elverişsiz olması
B) Toprakların parçalı olması
C) Hayvancılığın ekonomik gelirinin fazla olması
D) Tarım ürünleri çeşidinin az olması
E) Hayvancılığın devlet tarafından desteklenmesi
10.
Yukarıda yıllık akım durumu mevsimlere göre verilmiş olan akarsuyun yanda verilen Türkiye haritası üzerinde taralı yerlerden hangisinde yer aldığı söylenebilir?
A) I B) II C) III D) IV E) V
11.
Yukarıdaki haritada Çukurova ve onu oluşturan Seyhan ve Ceyhan nehirleri gösterilmektedir.
Bu ova için aşağıdakilerden hangisi söylenemez?
A) Taban seviyesine yakındır.
B) Seyhan ve Ceyhan nehirlerinin getirdiği alüvyonlar ile oluşmuştur.
C) Oluşumunda kıyının sığ olması etkilidir.
D) Dalga aşındırmasına bağlı falezlere rastlanır.
E) Delta ovası olduğu için tarıma elverişlidir.
12. Türkiye akarsularının genel özellikleri düşünüldüğünde aşağıdakilerden hangisi söylenemez?
A) Ege'ye dökülen akarsularımız menderesler oluştururlar.
B) Rejimleri genelde düzensizdir.
C) Akdeniz'e dökülenler, denge profiline en yakındır.
D) Havzaları dar, boyları kısadır.
E) Genelde enerji potansiyelleri fazladır.
13. Türkiye yakın jeolojik devirdeki epirojenik hareketlerle bugünkü görüntüsünü almıştır.
Bu oluşum akarsularımızın en çok hangi özelliğini etkilemiştir?
A) Denge profiline ulaşmamalarını
B) Ulaşıma elverişsiz olmalarını
C) Debilerinin düşük olmasını
D) Rejimlerinin düzensizliğini
E) İlkbaharda kar erimeleri ile debilerinin artmasını
14. Ülkemizin akarsuları ulaşıma elverişli değildir.
Aşağıdaki verilenlerden hangisi akarsularımızda ulaşım yapılamamasının nedenlerinden biri değildir?
A) Yatak eğimlerinin fazla olması
B) Debilerinin (akım) düşük olması
C) Doğu-batı yönünde akmaları
D) Akarsu yataklarının darlığı
E) Rejimlerinin düzensiz olması
15. Yukarıda oluşumu gösterilen yer şekline Türkiye'de örnek olarak aşağıdakilerden hangisi verilebilir?
A) Gelibolu Yarımadası B) Gökçeada
C) Kapıdağ Yarımadası D) İzmit Körfezi
E) Sinop İnceburun
16. Aşağıda gösterilen yer şekillerinden hangisine ülkemizde rastlanmaz?
17. Yer yapısının geçirdiği evreler incelendiğinde Türkiye'nin genç oluşumlu bir ülke olduğu görülmektedir.
Buna göre aşağıdakilerden hangisi bu oluşumun sonuçlarından biri değildir?
A) Deprem kuşağı içinde bulunması ve bundan etkilenmesi
B) Akarsu aşındırma şekillerinin fazla olması
C) Sıcak su kaynaklarının bol olması
D) Buzul etkisiyle oluşan kıyılara rastlanmaması
E) Akarsuların enerji potansiyelinin fazla olması
Cevap Anahtarı
1.E 2.B 3. B 4.D 5.B 6. E 7.E 8.D 9. A 10.A 11. D 12. C 13. A 14. C 15. C 16. D 17. D
Türkiye’nin Yüzey Şekilleri -IV-
1. Bir akarsuyun biriktirme yapması,
I. Hızının azalması
II. Menderesler içinde akması
III. Taşıma gücünün artması
IV. Yatak eğiminin artması
gibi durumlardan hangilerine bağlı olarak gerçekleşir?
A) Yalnız III B) Yalnız IV C) I ve II
D) II ve IV E) III ve IV
2. Yaz mevsimi kurak geçen bir yörede bulunan bir akarsuyun yıl içinde su seviyesinde fazla değişiklik olmaması aşağıdakilerden hangisiyle açıklanabilir?
A) Denize yakın olması
B) Kapalı havza özelliğinde olması
C) Yağış rejiminin düzenli olması
D) Yeraltı sularıyla beslenmesi
E) Debisinin yüksek olması
3.
Yukarıda akım grafikleri verilen ve Kuzey Yarımküre'de yer alan üç akarsudan hangilerinin debilerinin artmasında kar erimelerinin önemli oranda etkili olduğu söylenebilir?
A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III
D) I ve II E) I ve III
4. Ülkemizdeki kapalı havzaların büyük çoğunluğunun İç Anadolu Bölgesi'nde olmasında,
I. Bitki örtüsünün seyrek olması
II. Sıcaklık ortalamasının düşük olması
III. Etrafının dağlarla çevrili olması
gibi faktörlerden hangileri etkili olmuştur?
A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III
D) I ve III E) II ve III
5. Aşağıda verilen akarsu vadi kesitlerinden hangisi akarsuların yukarı çığırlarında daha yaygın olarak görülebilir?
6. Denge profiline ulaşmış ve rejimi düzenli bir akarsu ile ilgili aşağıdakilerden hangisi kesin olarak söylenemez?
A) Taşımacılık için elverişlidir.
B) Yatak eğimi azdır.
C) Yatağında menderesler yaygındır.
D) Baraj yapımı için elverişsizdir.
E) Yana aşındırma gücü azalır.
7. I. Geçtiği yerlerin toprak yapısı
II. Biriktirdiği materyallerin kalınlığı
III. Sularının kirliliğindeki değişme
IV. Saniyede kaç m3 su akıttığı
Bir akarsuyun deltasından alınan on yıllık kesitten yukarıdaki özelliklerden hangileri hakkında bilgi elde edilemez?
A) Yalnız I B) Yalnız III C) Yalnız IV
D) I ve II E) III ve IV
8. Bir akarsuyun yatağı boyunca aşınım şekilleri yaygın ise bu akarsu ile ilgili aşağıdakilerden hangisi söylenebilir?
A) Ulaşım için elverişlidir.
B) Menderesler çizmektedir.
C) Rejimi düzenlidir.
D) Yatak eğimi azdır.
E) Enerji potansiyeli fazladır.
9. Aşağıda verilen yeryüzü şekillerinden hangisinin oluşumunda daha çok volkanik tüflerin sel sularıyla aşındırılması etkili olmuştur?
10.Aşağıda bir akarsuyun yatağında, yıl içinde oluşturduğu biriktirme kesiti verilmiştir.
Buna göre, bu akarsuyla ilgili olarak,
I. Rejiminin düzensiz olduğu
II. Debisinin en yüksek olduğu mevsim
III. Yatağının eğimi
gibi bilgilerden hangilerine ulaşılabilir?
A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III
D) I ve II E) II ve III
11. Aşağıdakilerden hangisi akarsu havzalarının açık ya da kapalı olmasına neden olan faktörlerden biri değildir?
A) Dağların denize uzanış doğrultusu
B) Arazinin yapısı
C) Akarsuların uzunluğu
D) Akarsu havzasındaki buharlaşma
E) Havzaya düşen yağış miktarı
12. Bir akarsuyun yamaçlarında taraçalanma (seki) olması aşağıdakilerden hangisini kanıtlar?
A) Akarsu yatağının gençleştiğini
B) Akarsuyun aşağı çığırını deniz bastığını
C) Akarsuyun yatak eğiminin azaldığını
D) Akarsuyun taşıdığı malzemenin azaldığını
E) Ağız kısmında delta ovası olduğunu
13. Ülkemizdeki akarsulardan ulaşım amaçlı faydalanılamamasında,
I. Debilerinin yüksek olması
II. Yatak eğimlerinin fazla olması
III. Denge profiline ulaşmamaları
IV. Sulama amaçlı kullanılması
gibi faktörlerden hangileri etkili olmuştur?
A) I ve II B) I ve III C) II ve III
D) II ve IV E) III ve IV
14. Aşağıdaki grafikte mevsimlere göre bir bölgeye düşen yağış miktarı ve akarsuyun mevsimlere göre taşıdığı su miktarı (akımı) verilmiştir.
Grafikteki bilgilerden faydalanarak, aşağıdaki yargılardan hangisine ulaşılamaz?
A) Yağış rejimiyle, akarsu rejimi arasında bir paralellik yoktur.
B) Rejimi üzerinde yağışın biçimi etkilidir.
C) Akarsuyun en çok su taşıdığı dönem ilkbahardır.
D) Akarsu belli dönemlerde taşkın yapmaktadır.
E) Akarsu üzerinde ulaşım yapılamaz.
CEVAP ANAHTARI
1-C 2-D 3-A 4-C 5-A 6-E 7-C 8-E 9-B 10-A 11-C 12-A 13-C 14-D
