COĞ 10 ÇALIŞMA SORU VE CEVAPLARI
4.BÖLÜM:NÜFUS,NÜFUS SAYIMLARI,NÜFUSUN GELİŞİMİ
1.Nüfus nedir?
Nüfus: Sınırları belli bir alanda ve belli bir tarihte yaşayan insan sayısıdır.
2.Nüfus Sayımı nedir?
Nüfus sayımı: Bir ülkenin sınırları içinde yaşayan kişilere yönelik demografik, ekonomik ve sosyal verilerin toplanması ve bu verilerin değerlendirilmesi işlemine nüfus sayımı denilmektedir.
3. 20. yüzyıldan önce yapılan nüfus sayımlarının özellikleri nelerdi?
a) Bu sayımlar genel olarak çok dar amaçlara hizmet etmek için ( Asker ve vergi alma işlemleri) yapılmaktaydı.
b) Bu nüfus sayımları belirli aralıklarla yapılan periyodik sayımlar değildi.
c) Bu sayımlarda elde edilen bilgilerin bulunduğu istatistikler yeterince tutulmamış ve değerlendirilememiştir.
d) Bu sayımlarda ülkeler arasında bir birlik ve uygulamada ortaklık yoktu, dünya ülkeleri kendilerine göre değişik sayım yöntemleri kullanıyordu.
e) Bu sayımların sonuçları sağlıklı değildi ve düzenli olmadığı için dünya nüfusu hakkında yeterli bilgiler vermiyordu.
4. Dünyada ilk modern manada nüfus sayımları nerelerde yapılmıştır?
Dünyada ilk modern manada nüfus sayımları İskandinav Ülkelerinde yapılmıştır.
5. Ülkemizde Cumhuriyet öncesi nüfus sayımları hangi amaçla ve ne zaman yapılmıştır?
Başarı ile sonuçlandırılan ilk Nüfus Sayımı 1831 yılında yapılmıştır. Esas amacı askerlik yapabilecek halkın sayısı ve yeni vergi kaynaklarının saptanması olan bu sayımda, Rumeli ve Anadolu’da bulunan tüm Müslüman ve Hıristiyan erkek nüfus kapsanmıştır.
6.Cumhuriyetten Sonra ilk ve son nüfus sayımları ne zaman yapılmıştır?
Ülkemizde ilk düzenli 1927’de yapıldı.. En son sayım 22 Ekim 2000 tarihinde ülkemizde on beşinci genel nüfus sayımı gerçekleştirilmiştir.
7.Nüfus Sayımı Yapılmasının Sebepleri Nelerdir?
-Nüfusun miktarını -Nüfus artış hızını,
-Nüfusun dağılışını, -Nüfusun yaş , cinsiyet durumunu,
-Köy-kent nüfusunu, -Çalışan nüfusun sektörlere göre dağılışını,
-Eğitim durumunu, -İşsizlik oranını,
-Asker çağındakileri -Seçmen sayısını öğrenmek gibi sebeplerle sayım yapılır.
8.1940-1945 Döneminde nüfusumuzun az artmasının sebepleri nelerdir?
Bunun temel nedeni, II. Dünya Savaşı tehlikesi nedeniyle erkek nüfusun askere alınması ve yaşanan ekonomik - sosyal sorunlar nedeniyle ölümlerin artmasıdır. Tarımsal üretimin azalması.Beslenme sorunlarının artması.Sağlık alanındaki yetersizlikler.Evlenmelerin azalması.
9.1950-1955 ve 1955-1960 Döneminde nüfusumuz çok hızlı artmıştır.Neden?
Tarımda makineleşme ile birlikte üretim artışının sağlanması
Sağlık alanında ki gelişmeler, Beslenme sorunlarının azalması
Çok partili demokratik hayata geçilmesi
Geleceğe yönelik umutların artması
10.1975’li yıllardan sonra, artış hızında düşme meydana gelmesinin sebepleri nelerdir?
1975’li yıllardan sonra, artış hızında düşme meydana gelmiştir. Bunda temel etkenler, aile plânlaması uygulamaları, dış göçler ve eğitim düzeyinin yükselmesidir.
11.Nüfus bilim uzmanları, insanlık tarihi boyunca 3 büyük sıçrama döneminin yaşandığını düşünmekte –dirler.Bu dönemler nelerdir?
Birinci sıçrama dönemi, yaklaşık 2 milyon yıl önce insanların alet yapımını keşfetmesiyle yaşanmıştır. Bu dönemde, yetersiz beslenme azalmış ve vahşi hayvanlara karşı mücadelede önemli ilerlemeler gösterilmiştir.
İkinci sıçrama dönemi,yaklaşık 10.000 yıl önce yaşanmıştır. İnsanların yerleşik hayata geçerek hayvanları evcilleştirmeleri ve tarımla uğraşmaları dünya nüfusunun (milat dolaylarında) 150-300 milyona yükselmesine neden olmuştur. Milattan sonraki 1000 yıl boyunca da bu sayı yavaş yavaş 350 milyona yükselmiştir.
Üçüncü sıçrama dönemi,1750-1850 yılları arasında gerçekleşen “Sanayi Devrimi” ile gerçekleşti. Bu dönemde Avrupa'da yaşam düzeyi yükseldi. Tıp alanında ilerlemeler oldu. Beslenme ve sağlık koşulları düzeldi. İletişim ve taşımacılıkta önemli gelişmeler yaşandı. Bütün bu gelişmeler ölüm hızında düşüşü sağladı.
12. Gelişmiş ülkelerde nüfus artış hızı oldukça düşüktür. Neden?
Bunun en önemli nedeni ekonomik kalkınmanın gerçekleştirilmesi, şehirleşme oranlarının yüksek olması, nüfus planlamasının yapılması ve kadınların çalışma hayatına girmesidir.
13. UNEPA’nın açılımı nedir?
Birleşmiş Milletler Nüfus Vakfı
14.Dünyada nüfusun en az ve en çok olduğu kıtalar hangisidir?
Dünya üzerinde nüfusu en fazla olan kıta, Asya kıtasıdır. Nüfus en az olan kıta Okyanusya (Avustralya) dır. Antarktika kıtasında ise yerleşik hayat yoktur.
15.Nüfus dağılışını etkileyen doğal faktörler nelerdir?
* İklim * Bitki örtüsü * Yerşekilleri
*Su kaynakları *Kara ve deniz dağılışı
16.İklim nüfus dağılışını nasıl etkiler?
Çok sıcak ve çok soğuk iklimler seyrek nüfusludur. Yağışların fazla, kışların ılık geçtiği iklim bölgeleri sık nüfusludur. Örnek; kutup bölgeleri, çöl bölgeleri ve Ekvatorda 1000 m. nin altındaki yerler (yüksek nem ve sıcaklıktan) seyrek nüfusludur.
17. Ormanların sık ve gür olduğu alanlar seyrek nüfuslanmıştır.Bu tür yerlere örnekler veriniz.
Ekvatoral Bölgede Amazon, Kongo Havzaları gibi.
18.Yerşekilleri nüfus dağılışını nasıl etkiler?
Engebeli yerler; ulaşım şartlarının elverişsizliği, tarım alanlarının kısıtlı olması gibi sebeplerle seyrek nüfusludur.
İklim şartları elverişli olsa bile dağlık kesimler seyrek nüfuslanmıştır. Ör. Dünya üzerinde Alp-Himalaya dağları seyrek nüfusludur.
19. Su kaynakları ile nüfus dağılışı arasındaki ilişki nasıldır?
Akarsu çevreleri su imkanı ve verimli tarım alanlarından dolayı sık nüfusludur. Bu genellemeye Ekvatoral bölge akarsuları (Amazon, Kongo) ve Kutup iklim bölgesindeki akarsular (Obi, Lena, Yenisey gibi) uymaz.
Sık nüfuslu akarsu havzalarına örnek olarak; İndus, Ganj, Fırat-Dicle, Nil gösterilebilir.
20.Dünya nüfusunun dağılışında kara ve denizlerin dağılışı nasıl etkili olmuştur?
Dünya nüfusunun büyük bir kısmı kuzey yarım kürede ılıman kuşaktadır. Sebebi karaların geniş alan kaplamasıdır.
21.Sanayileşme ile nüfus dağılışı arasındaki ilişkiye örnekler veriniz.
Sanayinin gelişmiş olduğu yerler iş imkanından dolayı sık nüfusludur. Ör. İstanbul , Bursa, İzmir, Adana gibi. Dünya üzerinde ise Japonya, Batı Avrupa ülkeleri ve A.B.D’nin doğusu sanayiden dolayı sık nüfusludur.
22. Tarımsal faaliyetler ile nüfus dağılışı arasındaki ilişkiye örnekler veriniz.
Tarımsal faaliyetlerin gelişmiş olduğu yerler sık nüfusludur. Ör. Akhisar, Çukurova, Bafra ,Çarşamba gibi.
23.Yer altı zenginlikleri ile nüfus dağılışı arasındaki ilişkiye örnekler veriniz.
Yer altı kaynaklarının çıkarıldığı ve işlendiği yerler sık nüfusludur. Ör. Soma, Ereğli, Karabük, Seydişehir gibi.
24. Turizm ile nüfus dağılışı arasındaki ilişkiye örnekler veriniz.
Turizmin gelişmiş olduğu yerlerde mevsimlik nüfus artışı görülür. Örnek kıyı bölgelerimizde yaz döneminde, Bursa-Uludağ, Bolu-Kartalkaya, Kayseri-Erciyes’ te ise kış döneminde nüfus artar.
25.Geri kalmış ve gelişmiş ülke nüfus dağılışı arasında nasıl bir fark vardır?
Bir ülkede nüfusun dağılışı büyük ölçüde iklim ve yer şekillerine bağlı ise o ülke geri kalmış, iklim ve yer şekillerinden bağımsız ise gelişmiş ülkedir.
26. Dünya üzerindeki sık nüfuslu bölgeler nerelerdir?
Muson iklim bölgesi (İndus, Ganj nehirleri, gibi):iklim
Japonya : Sanayiden dolayı.
Avrupa ülkeleri: Sanayinin gelişmiş olması.
Kuzey Afrika’da Nil Nehri çevresi
A.B.D’nin doğusu: Sanayinin gelişmiş olması
27.Dünyanın seyrek nüfuslanmış bölgeleri nerelerdir?
Dönenceler çevresindeki çöller -Yüksek dağlık bölgeler
Kutup Bölgeleri - Bataklıklar
Ekvatoral bölgede 1000 metrenin altındaki alanlar.
28.Doğal Nüfus artışı nedir?
Doğal nüfus artışı: Doğumların ölümlerden fazla olmasıyla gerçekleşen nüfus artışına doğal nüfus artışı denir.
29.Hızlı Nüfus Artışının Olumsuz Etkileri nelerdir?
Tüketim artar. İhracat azalır veya ithalat artar.
Demoğrafik ( Nüfusa yapılan yatırım-yol su ,elektrik,
konut, hastane, okul gibi) yatırımlar artar.
Tasarruflar azalır. Kalkınma hızı yavaşlar.
Kişi başına düşen milli gelir azalır.
Konut sıkıntısı olur. Sonuçta gecekondulaşma olur.
İşsizlik artar. İç ve dış göçler artar.
Tarım alanlarının amaç dışı kullanımı artar.
Çevre sorunları artar.
30.Hızlı Nüfus Artışının Olumlu Etkileri nelerdir?
Mal ve hizmetlere talep artar. Ekonomide çeşitlilik artar.
Ülke savunmasına katkısı olur. İşçi ücretleri düşer.
Dolayısıyla üretim maliyeti azalır.
31.Nüfus piramitlerinden hangi sonuçlara ulaşmak mümkündür?
* Nüfus sayısını * Cinsiyet durumunu
*Ortalama yaşam süresini * Doğum ve Ölüm oranlarını
*Nüfustaki hareketlenmeleri * Nüfusun yaş gruplarına dağılımını
32.Geri Kalmış Ülkelerin Ortak Özellikleri nelerdir?
Geri kalmış ülkeler; sanayileşememiş, nüfusunun büyük bölümü tarımda çalışan ülkelerdir. Yoksul ülkelerdir. Ülke nüfusun büyük bölümü köylerde yaşar. Kentleşme oranı düşüktür. Kişi başına yıllık milli gelir, çoğunlukla 2000 doların altındadır.
*Eğitim hizmetleri, *Sağlık hizmetleri,
*Beslenme imkanları, *Barınma hizmetleri yetersizdir.
*İç göç ve dışarıya göç fazladır.
Geri kalmış bir ülkede nüfus kırda yoğunlaştığı için doğum oranları fazladır.
Sağlık hizmetleri yetersiz olduğundan, bebek ve çocuk ölümleri fazladır.
Gene olumsuz sağlık koşulları nedeniyle, ortalama yaşam süresi kısadır. Yaşlı nüfus oranı düşüktür.
Geri kalmış ülkelerin nüfus piramidi üçgene benzer.
(Afganistan, 2000)
Sağlık hizmetlerinin yanı sıra, eğitim hizmetleri ve beslenme şartları yetersizdir.
Çocuk ve genç nüfus, ülke nüfusunun önemli bir bölümünü oluşturur.
33. Gelişmiş Ülkelerin Ortak Özellikleri Nelerdir?
Ø Gelişmiş ülkelerde, nüfusun büyük bölümü sanayi sektöründe ve hizmet sektöründe çalışır.
Ø Tarımda çalışan nüfus ortalama olarak % 2 - % 5 oranındadır. Tarımsal üretim fazladır.
Ø Eğitim, sağlık, altyapı, barınma hizmetleri oldukça gelişmiştir.
Ø Kent nüfus oranı % 95 civarındayken, kır nüfusu % 5 civarındadır.
Ø Ülke içi nüfus hareketleri, yani iç göç çok düşük oranlardadır.
Ø Dış göç alımı, ülke dışına göç verme oranından çok daha fazladır.
Ø Gelişmiş ülkelerin nüfus piramidi çan eğrisine benzer
Ø Doğum oranları düşük, bebek ve çocuk ölümü çok azdır. Ortalama yaşam süresi fazladır.
Ø Doğal nüfus artış hızı düşüktür.
Ø Zengin ülkelerdir.
Ø Nüfusun yaşlanması söz konusudur.
Ø Toplam nüfusunun önemli bir bölümünü orta yaş ve yaşlı nüfus grubu oluşturur.
Ø Gelişmiş ülkelerin nüfus piramidinde 80’li, 90’lı yaş grupları önemli bir yer tutar.
(Belçika, 2000)
Ø Doğum oranları düşük, bebek ve çocuk ölümü çok azdır.
Ø Ortalama yaşam süresi fazladır.
Ø Nüfusun doğal artış hızı düşüktür.
Ø Toplam nüfusunun önemli bir bölümünü orta yaş ve yaşlı nüfus grubu oluşturur.
Ø Gelişmiş bir ülkede piramidin yaşlı nüfusu gösteren üst kısımları geniş sayılabilecek bir biçimdedir.
Ø Gelişmiş ülkelerin nüfus piramidi çan eğrisine benzer.
34.Ülkemizde nüfus yapısı nasıldır?
Ø Türkiye gelişmekte olan bir ülkedir.
Ø Sanayide ve hizmet sektöründe çalışan nüfusun oranı
zaman geçtikçe artarken, tarımsal nüfus oranı azalmaktadır.
Ø İç göç ve dış göç hareketleri çok yoğundur.
Ø Günümüzde ülkemiz nüfusunun % 35’i köylerde
yaşarken, % 65’i kentlerde yaşar.
35.Dünya nüfus artış oranında etkili olan faktörler nelerdir?
* Beslenme ve barınma şartlarının iyileşmesi
* Tıptaki ilerlemeler
* Salgın hastalıkların önlenmesi
*Teknolojinin gelişmesi ve ülkelerin gelişmişlik düzeyleri
* Eğitim düzeyinin yükselmesi
* Ülkelerin izledikleri nüfus politikaları
36.Avrupa ve Afrika kıtalarında nüfusun kır-kent dağılımı nasıldır?
Avrupa’da nüfusun büyük bir kısmı kentlerde yaşar. Afrika kıtasında ise nüfusun büyük bir kısmı kırsal kesimde yaşar.
37. Afrika kıtasında ortalama ömür nasıldır?Neden?
Ortalama ömür azdır. Beslenme yetersizliği,sağlık alanındaki yetersizlikler,savaşlar,teknolojik yetersizlikler,salgın hastalıklar.
5.BÖLÜM: GÖÇLERİN NEDEN VE SONUÇLARI
1) Göç, iç göç ve dış göç ne demektir? Tanımlayınız.
—Ekonomik, sosyal, siyasal ve doğal nedenlerle, insanların yaşadıkları yeri terk edip, başka yerlere taşınıp yerleşmesine göç denir. Göçler ülke sınırları içinde gerçekleşiyorsa iç göç, ülkeler arasında gerçekleşiyorsa dış göç adını alır.
2) Göç edilen yerde kalma süresine göre göçler nelerdir?
—Sürekli göçler, geçici göçler
3) Oluşum nedenlerine göre göçler nelerdir?
—Gönüllü göç, zorunlu göç
4) Gönüllü göçler üzerinde etkili olan faktörlere ne isim verilir?
—Çekici faktörler
5) Zorunlu göçler üzerinde etkili olan faktörlere ne isim verilir?
—İtici faktörler
6) Göçlere neden olan itici faktörler nelerdir?
1- Doğal afetler 2- Dini, siyasi ve etnik baskılar ile savaşlar
3- Geçim sıkıntısı ve kıtlıklar 4- Eğitim ve sağlık hizmetlerinin yetersizliği 5- Baraj ve yol yapımı çalışmalarının etkisi.
7) Göçlere neden olan çekici faktörler nelerdir?
-1- Yaşam kalitesini artırma ve daha iyi iş imkanı
2- Sosyal hizmetleri daha iyi alabilme
3- Daha özgürce yaşayabilme
4- Yakınlarıyla veya aynı kültürdeki insanlarla yaşama isteği
8) Göçlerin en önemli nedeni nedir?
—Ekonomik faktörlerdir.
9) Kavimler göçünün nedenleri nelerdir?
-1- Türk boyları arasındaki mücadeleler
2- Kuraklık ve nüfus artışı nedeniyle yeni yerleşim yerleri arayışı
3- Türk göçlerinin etkisi
10) Kavimler göçü ne zaman olmuştur ve başlıca göç yolları hangileridir?
— 4. yüzyılın sonlarında olmuştur. Göç Yolları:
1- Kuzeye gidenler à Sibirya’ya
2- Doğuya gidenler à Çin ve uzak doğu ülkelerine
3- Güneye gidenler à Hindistan, Afganistan ve Çin’e
4- Batıya doğru à a) Hazar Denizi’nin kuzeyinden
Avrupa’ya
b) Hazar Denizi’nin güneyinden İran, Irak, Suriye, Mısır ve
Anadolu’ya
11) Kavimler göçünün sonuçları nelerdir?
-1- Günümüzdeki Avrupa milletlerinin temeli atılmıştır.
2- Roma İmparatorluğu ikiye bölünmüş ve yeni bir çağ başlamıştır.
12) Dünya tarihine yön veren büyük göçler hangileridir?
- 1- Kavimler göçü 2- Yeni Dünya’ya(Amerika’ya) göçler
3- Mübadele göçleri 4- Beyin göçleri 5- İşçi göçleri
6- Doğal afetlerin neden olduğu göçler
13) Coğrafi keşifler ne zaman başlamıştır?
—15. yüzyılın sonlarından itibaren
14) Coğrafi keşiflerin temsilcileri olan üç önemli denizcinin adlarını yazınız.
—Kristof Kolomb, Macellan, Vasco Da Gama
15) Coğrafi keşiflerle birlikte Avrupalılardan kimler, nerelerde koloniler kurmuşlardır?
-İngilizler: Kuzey Amerika, Hindistan, Yeni Zelanda ve Afrika
-Fransızlar: Kuzey Amerika, Güney Amerika ve Afrika
-İspanyollar: Brezilya hariç Güney Amerika’da
-Portekizliler: Brezilya ve Afrika’da
16) Yeni Dünya(Amerika)’ya yapılan göçlerin nedenleri nelerdir?
-1-Siyasi baskılardan kaçmak
-2-Dini inançlarını özgürce yaşamak
-3-Ülkelerinde kendilerine tanınmayan fırsatlardan yararlanmak
-4-Macera arayışı
17) Yeni Dünya kıtalarına yapılan göçlerin temelinde yatan sebep nedir? Kısaca belirtiniz.
—Bu yerlerin hem kaynaklarını hem de insanlarını sömürmek.
18) Mübadele göçü nedir? Belirtiniz ve bir örnek veriniz.
—Siyasi baskı veya savaş gibi nedenlere bağlı olarak ülkeler arasında zorunlu ve karşılıklı olarak yapılan nüfus değişimi olayına mübadele Göçü denir. Örnek: Kurtuluş Savaşı sırasında Türkiye ve Yunanistan arasında gerçekleştirilen nüfus mübadelesi.
19) Mübadele göçlerinin en önemli özelliği nedir?
—Zorunlu olması.
20) Mülteci(sığınmacı) göçü ne demektir, tanımlayınız ve bir örnek veriniz.
—Mülteci(sığınmacı) göçü: Savaşlar, iç karışıklıklar, siyasi ve etnik baskılar gibi nedenlerle yapılan göçlerdir.
Örnek: 1989 yılında Türk kökenli Bulgar vatandaşları, Bulgar hükümeti tarafından Türkiye’ye göçe zorlanmıştır.
21) Beyin göçü nedir? Tanımlayınız.
—Bir ülkede, bilim tekniğin gelişmesine katkıda bulunabilecek kişilerin daha iyi bir ücret, daha iyi bir çalışma ortamı imkânları nedeniyle daha gelişmiş ülkelere göç etmesine beyin göçü denir.
22) En çok beyin göçü veren ve en çok beyin göçü alan ülkeler hangileridir?
—En çok beyin göçü veren ülkeler: Hindistan, Pakistan, Çin, Filipinler, Cezayir, Fas, Tunus ve Orta Asya Türk Cumhuriyetleri
—En çok beyin göçü alan ülkeler: ABD, Kanada, İngiltere, Almanya, Fransa ve Güney Afrika Cumhuriyeti
23) Ülkelerin işçi göçü alma nedeni nedir?
—İşgücü açıklarını kapatmak.
24) Beyin göçleri, ülkelerin gelişmişlik düzeylerini nasıl etkiler?
—Beyin göçleri, gelişmiş ve az gelişmiş ülkeler arasındaki gelişmişlik farkını daha da artırır.
25) Türkiye’den Avrupa ülkelerine ilk işçi göçü hangi yıllar arasında yaşanmıştır?
-1958–1961 yılları arasında.
26) Türkiye’den başka ülkelere yapılan işçi göçlerinin ve bu göçlerdeki hızlı artışın başlıca nedenleri nelerdir?
-1- Hızlı nüfus artışı
-2- İşsizlik
-3- Gelir dağılımındaki düzensizlikler
-4- Kırsal kesimdeki gelir düşüklüğü
-5- İstihdam zorluğu
-6- Düşük işçi ücretleri.
27) İşçi göçlerinin olumlu ve olumsuz yönleri nelerdir?
Olumlu yanları:
-1- Ülkemizin tanınmasına yardımcı olur.
-2- Ülkemize döviz girişi sağlanır.
Olumsuz yanları:
-1- Yabancı ülkelerde doğan Türk çocuklarının eğitimi sorununu ortaya çıkarır.
-2- Nitelikli işçilerimizin emeğinin ülkemize yararı olmaz.
28) Yabancı ülkelerdeki Türk işgücünün, ülkelerde göre dağılımını yazınız.
—Almanya %49, S.Arabistan %7.5, Avustralya %6.7, Hollanda %5.6, Fransa %5.0, diğerleri %26,2
29) Göçlere neden olan başlıca doğal afetler nelerdir?
-Kuraklık, deprem, heyelan, toprak kayması ve sel
30) Göç alan yerleşim yerlerinde ortaya çıkabilecek başlıca mekansal etkiler nelerdir?
-1-Konut sıkıntısı – gecekondulaşma – plansız kentleşme
-2-Çevre kirliliği – hizmetlerde aksama – suç artışı
-3-Sanayi tesislerinin kentiçinde kalması, trafik ve altyapı sorunları
-4-Ormanların tahrip edilerek yerleşim alanlarına dönüştürülmesi
-5-Sosyal hizmetlerde aksama
31) Göç veren yerleşim yerlerinde ortaya çıkabilecek başlıca mekansal etkiler nelerdir?
-1-Okul, sağlık ocağı, yol, su, elektrik gibi yatırımların verimli kullanılamaması
-2-Tarım ve hayvancılıkta üretim kayıpları yaşanması
-3-Kamu ve özel sektöre ait yatırımların azalması
6.BÖLÜM: GEÇMİŞTEN GÜNÜMÜZE EKONOMĠK FAALĠYETLER
1) Ekonomi nedir? Ekonominin temeli neye dayanır?
—Ekonomi: İnsanların ihtiyaçlarını karşılamak için yaptıkları etkinliklerin tümüne ekonomi denir. Temeli üretim ve tüketime dayanır.
2) Paleolitik(Kabataş) Çağ’da insanlar neyle geçinir ve ne şekilde yaşarlardı?
—Avcılık ve toplayıcılıkla geçinir, yerleşik yaşarlardı.
3) Yeni taş (neolitik) çağında insanların geçim ve yaşam tarzları nasıldı?
- tarım-ticaret, hayvancılık, yerleşik yaşam
4) Askeri açıdan güçlü devletler ve imparatorluklar ilk olarak hangi çağda kurulmuştur?
- Maden Çağı(Kalkolitik Çağ)
5) İlk şehir yerleşmeleri hangi çağda görülür?
- Maden çağı(Kalkolitik çağ)
6) Tarım, hayvancılık ve ticari faaliyetler ilk kez hangi çağlarda başlamıştır?
- Yeni taş çağı(Neolitik çağ)
7) İlk para kullanımı ve bankacılık sektörünün temelinin atılması, hangi uygarlık döneminde olmuştur?
— Lidyalılar
8) Hititler döneminde var olan ve Romalılar döneminde geliştirilen önemli ticaret yolları hangileridir?
- Kral yolu, İpek yolu, Baharat yolu
9) Selçuklular ve Osmanlılar döneminde kervanların ihtiyaçlarını karşılamaları dinlenmeleri için hangi çalışma yapılmıştır?
- Kervansaraylar yapılmıştır
10) Sanayi İnkılâbı ilk olarak hangi ülkede başlamıştır?
- İngiltere’de
11) Turizm sektörünü ortaya çıkaran başlıca faktörler nelerdir?
—Dinlenme, farklı yerleri görme, eğlenme, gelir seviyesinin yükselmesi.
12) Besin kaynaklarının, nüfus artış hızından daha hızlı artmasının başlıca nedenleri nelerdir?
-1-Tarım ve hayvancılıkta bilimsel yöntemler kullanıp verim artışı sağlanması
-2-Makineleşme ve sulama imkanları ile tarım alanlarının artırılması
-3-Tarım tekniklerinde, bitki ve hayvan hastalıklarıyla mücadele büyük gelişmeler sağlanması
13) Biyoteknoloji ne demektir? Tanımlayınız.
—Biyoteknoloji: Bitki, hayvan ve mikroorganizmaların tamamı ya da bir parçası kullanılarak yeni bir organizma elde etmek veya var olan bir organizmanın genetik yapısında arzu edilen yönde değişiklikler meydana getirmek amacı ile kullanılan yöntemlerin tamamına denir.
14) Organik tarım yönteminde temel amaç nedir?
—Bu yöntemde kimyasal gübre, ilaç, büyüme maddeleri(hormonlar) ve genetik yapısı değiştirilmiş tohumlar kullanılmadan verim ve kalite sürekliliği amaçlanır.
15) ‘‘Ekonomik faaliyetler’’ sözünden ne anlıyor sunuz? Kısaca ifade ediniz.
—İnsanların hayatlarını sürdürmede ve ihtiyaçlarını karşılamak için uğraştıkları işlere denir.
16) Ekonomik faaliyetleri sınıflandırınız.
-1-Birincil E.F.: Tarım ve hayvancılık, ormancılık, madencilik, balıkçılık
-2-İkincil E.F.: Hammadde ve yarı işlenmiş maddelerin işlendiği sanayi faaliyetleri
-3-Üçüncül E.F.: Eğitim, sağlık, ulaşım ve iletişim gibi insanlara hizmet eden sektörler.Gelişmiş ülkelerde çalışan nüfusun çoğunluğu bu faaliyet kolundadır.
17) Birincil ekonomik faaliyetlerin başlıca özellikleri nelerdir?
-1-Elde edilen ürünler daha çok sanayide hammadde olarak kullanılır.
-2-Elde edilen gelir, ikincil ve üçüncül e.f. göre daha azdır.
-3-Az gelişmiş ülkelerde, çalışan nüfusun çoğu bu faaliyetlerle geçim sağlar.
18) ‘‘İkincil ekonomik faaliyetler’’ sözünden ne anlıyorsunuz? Kısaca açıklayınız.
-İkincil E.F.: Hammaddecilik ve yarı işlenmiş maddelerin işlendiği sanayi faaliyetlerine denir.
19) Üçüncül ekonomik faaliyetler neleri kapsar?
—Eğitim, sağlık, ulaşım, ticaret, turizm, bankacılık, sigortacılık, güvenlik ve iletişim gibi insanlara hizmet eden sektörleri.
20) Gelişmiş ülkelerde ve fakir ülkelerde, çalışan insanların ekonomik faaliyet kollarına dağılımı genel olarak ne şekildedir? Kısaca belirtiniz.
—Gelişmiş zengin ülkelerde insanların çoğunluğu üçüncül ekonomik faaliyet alanlarında çalışır. Fakir ülkelerde ise nüfusun çoğunluğu öncelikle birincil, daha sonra ikincil ve üçüncül ekonomik faaliyet alanlarında çalışır.
21) Gelişmiş ülkelerin özellikleri nelerdir?
-1-Sanayi ürünleri ihraç ederler.
-2-Nüfus artış hızı düşüktür
-3-Ürün değerleri yüksektir.
-4-Nüfusun önemli bir kısmı üçüncül ekonomik faaliyetlerde çalışır.
-5-Okuma yazma oranı yüksek olup, çoğuna gazete-dergi okurlar.
-6-Ortalama ömür uzun ve yaşam standardı yüksektir.
-7-Nüfusun büyük bit kısmı kentlerde yaşar.
22) Az gelişmiş ülkelerin özellikleri nelerdir?
-1-Tarımsal ve madensel ürünler(hammadde) ihraç ederler
-2-Nüfus artışı yüksektir
-3-Ürün değeri düşüktür
-4-Nüfusun önemli bir kısmı birincil eko. Faa.de çalışır.
-5-Okuma yazma oranı düşüktür.
-6-Ortalama ömür kısa ve yaşam standardı düşüktür
-7-Nüfusun çoğu kırsal alanda yaşar
-8-Sanayileşme sınırlıdır
-9-Teknolojik alt yapı yetersizdir
-10-Beslenme yetersizdir
7.BÖLÜM: TÜRKİYE’NİN TOPRAK BİTKİ VE SU VARLIĞI
1) Türkiye’de çok çeşitli toprak tipleri oluşmasının nedenleri nelerdir?
- 1-İklim çeşitliliğinin fazla olması
2-Ana kayanın farklı yapıda olması
3-Bitki örtüsü çeşitliliği
4-Yükselti farklılıkları
5-Yer şekilleri farklılıkları
2) Türkiye’deki toprakları sınıflandırınız.
- 1-Zonal(Yerli) Topraklar
A-Orman Toprakları
B-Kırmızı Renkli Akdeniz Toprakları(Terra Rossa)
C-Kahverengi Bozkır Toprakları
D-Kestane Renkli Bozkır Toprakları
E-Çernezyomlar(Kara Topraklar)
2-Azonal(Taşınmış) Topraklar
A-Alüvyal Topraklar
B-Kolüvyal Topraklar
C-Regosoller
3-İntrazonal Topraklar
A-Vertisoller
B-Rendzinalar
C-Tuzlu(Çorak) Topraklar
3) ‘‘Orman toprakları’’ yurdumuzda daha çok nerelerde görülür?
-Karadeniz ve Akdeniz bölgelerinin geniş yapraklı ormanlarla kaplı alanlarında
4) Terra Rassa toprakları yurdumuzun nerelerinde görülür, bu toprakların başlıca özellikleri nelerdir ve bu tür topraklarda hangi tarımsal faaliyetler yaygındır?
- Akdeniz ikliminin etkili olduğu Ege, Antalya, Adana ve Güney Marmara bölümlerinde görülür.
- Kırmızı renkte, kireçli, humusça fakir ve demirce zengindirler
- Turunçgil, bağcılık ve zeytincilik faaliyetleri yapılır.
5) ‘‘Kahverengi Bozkır toprakları’’ yurdumuzda nerelerde görülür, özellikleri ve kullanımı hakkında bilgi veriniz.
- İç Anadolu Bölgesi’nin iç kesimlerinde ve Doğu Anadolu Bölgesi’nin çöküntü alanlarındaki ovalarda görülür.
- Oldukça kireçli olup, humus bakımından fakirdirler.
- Tahıl tarımı ve küçükbaş hayvancılık faaliyetleri yapılır.
6) Kestane Renkli Bozkır topraklarının yurdumuzda görüldüğü alanları ve bu topraklardan yararlanma biçimini yazınız?
- İç bölgelerde görülen bu topraklarda tahıl tarımı ve küçükbaş hayvancılık faaliyetleri yapılır.
7) Çernezyomlar yurdumuzun neresinde görülür ve bu topraklardan ne şekilde yararlanılır?
- Erzurum-Kars Platosu, Büyükbaş hayvancılık
8) Çernezyomlar tarıma son derece elverişli olmasına karşılık, yurdumuzda bu toprakların olduğu alanlarda neden sadece büyükbaş hayvancılık faaliyeti yapılmaktadır?
-Bulundukları platolarda yazların serin olması ve kısa sürmesi, kışların ise çok soğuk geçmesi ve uzun sürmesi tarım faaliyetlerini sınırlandırmıştır.
9) Vertisollere en çok yurdumuzun hangi alanlarında rastlanır?
-Ergene Havzası, Bursa Ovası, Konya Ovası ve Muş Ovası’nda
10) Türkiye’de azonal(taşınmış) topraklar içinde en yaygın olanı hangisidir?
- Alüvyal topraklar
11) Ülkemizde Alüvyal toprakların görüldüğü başlıca ovalar hangileridir?
1-Karadeniz kıyılarında: Bafra, Çarşamba ve Adapazarı ovaları
2-Ege kıyılarında: Bakırçay, Gediz, Küçük ve Büyük Menderes ovaları
3-Akdeniz kıyılarında: Çukurova, Amik, Silifke ve Antalya ovaları
4-İç bölgelerde: Bolu, Konya, Kahramanmaraş, Muş, Erzincan, Erzurum, Iğdır, Erbaa ve Niksar ovaları
12) Ülkemizde daha çok bitki örtüsünün zayıf olduğu, eğimli yamaçlarda rastlanan, derin ve suyu geçiren bir yapıya sahip olan, killi, kireçli ya da çakıllı özelik gösterebilen toprak tipi hangisidir?
-Kolüvyal toprak
13) İç Anadolu ve Doğu Anadolu bölgelerindeki çöküntü alanlarında çalılıkların ve meşe ormanlarının altında görülen toprak tipi hangisidir?
- Rendzinalar
14) Ülkemizde; II. zamanda oluşmuş gevşek yapılı kum taşlarının yaygın olduğu sahalarda, volkanik kumların bulunduğu sahalarda ve granit, gnays, mikaşist ve kuvarsit gibi kayaların bulunduğu sahalarda görülen toprak tipi hangisidir?
- Regosoller
15) Ülkemiz topraklarından yararlanma üzerinde etkili olan faktörler nelerdir?
- Yer şekilleri, iklim özellikleri, toprak özellikleri
16) ‘‘Ekili dikili alanlar’’ sözünden ne anlıyorsunuz, ekili dikili alanlar ülkemiz topraklarının kaçta kaçını teşkil eder?
-Ekili dikili alanlar: tarlalar, sebze ve meyve bahçeleri, zeytinlikler ve nadas alanları
-Ülke topraklarının 1/3’ünü oluşturur.
17) Nadas alanları çıkarıldığında ekili dikili alanlar ülkemiz topraklarının ne kadarını teşkil eder?
- 1/4’ ünü
18) Tarım alanlarımız, ülkemiz arazisinin yüzde kaçını oluşturur?
- %33
19) Türkiye’de 1950’li yıllardan sonra tarım alanlarımızın genişlediği görülmektedir. Bu durumun başlıca nedenleri nelerdir?
1-Makineleşme sonucu çayır ve otlakların sürülmesi
2-Ormanlık alanların tahrip edilerek tarım alanlarına dönüştürülmesi
3-Verimsiz alanların yeniden tarıma kazandırılması
20) Ekili dikili alanların en fazla ve en az yer kapladığı bölgelerimiz hangileridir?
- En fazla Marmara, en az Doğu Anadolu
21) Türkiye arazisinin yüzde kaçı ormanlık alandır?
- %27,6
22) Türkiye arazisinin kullanım durumuna göre bölünüşü ne şekildedir? (2001 yılına göre)
- Orman %27,6 Tarla %22,8 Çayır ve otlak %21,8
Meyve %3,9 Sebze ve çiçek %0,9 Nadas %5,6
Tarıma elverişsiz alanlar %14,5 Kullanılmayan alanlar %2,9
23) Türkiye topraklarından genel olarak ne şekilde yararlanılmaktadır?
a) Tarımda kullanılmaktadır(tarım %33, Ormancılık %27,6, hayvancılık %21,8)
b)Sanayide kullanılmaktadır.(seramik, porselen, çömlek, tuğla ve kiremit yapımında hammadde olarak kullanılır)
24) Çayır ve otlakların en fazla olduğu bölgemiz?
- Doğu Anadolu
25) Avrupa Kıtasında yaklaşık 12.000 bitki türü bulunurken, çok daha küçük bir yüzölçüme sahip yurdumuzda 12.000 den fazla bitki türü bulunmaktadır. Ülkemizdeki bitki örtüsünün bu kadar çok çeşitli olmasında etkili olan faktörler nelerdir?
- 1-İklim tiplerinin çok çeşitli olması,
2-yer şekillerinin ve yükseltinin kısa mesafelerde çeşitlilik göstermesi,
3-matematik konumu itibariyle orta kuşakta yer alması
26) ‘‘Relikt(kalıntı)’’ ve ‘‘Endemik’’ bitki ne demektir?
-Relikt(kalıntı) bitki: Geçmiş jeolojik dönemlerde oluşmuş, günümüz iklim şartlarının eseri olmayan bitki türleridir.
-Endemik bitki: Dünyanın belirli birkaç yerinde yetişip, başka yerlerinde görülmeyen bitkilerdir.
27) Endemik bitkiler yurdumuzda özellikle nerede yaygındır? - Toroslar boyunca
28) Yurdumuzda sığla ağacının özellikle yayılıĢ gösterdiği alan neresidir?
- Köyceğiz Gölü çevresi
29)Türkiye’nin bitki örtüsü genel olarak hangi bitki topluluklarından oluşur?
- Orman, maki, bozkır, çayır
30) Türkiye’deki ormanların yüzde olarak ne kadarı geniş yapraklı, ne kadarı da iğne yapraklı ağaçlardan oluşur?
- %40 geniş yapraklı, %60 iğne yapraklı
31) Türkiye’deki ormanları coğrafi bölgelerimize göre sınıflandırınız?
1-Karadeniz Ormanları:
a)Geniş yapraklı ormanlar: 0–1000 m
b)Karışık ormanlar: 1000 – 1500 m
c)İğne yapraklı ormanlar: 1500-2000 m
2-Batı Anadolu Ormanları(Güney Marmara ve Ege’de)
maki, kızılçam, karaçam, kayın ve meşeden oluşur.
3-Akdeniz Ormanları:
a)Akdeniz Kıyı Kuşağı Ormanları 0 – 1000 m (maki ve
kızılçam)
b)Akdeniz Doğu Kuşağı Ormanları 1000 – 2000m (sedir,
toros göknarı, karaçam, ardıç, katran ağacı ve kasnak
meşesi)
4)Doğu ve İç Anadolu Ormanları: soğuyan devamlı
türlerden oluşur. Meşe, karaçam, ardıç, sarıçam.
32) Ülkemizde maki topluluklarına hangi alanlarda rastlanır, yükselti basamaklarıyla birlikte yazınız.
-Kıyı Akdeniz’de à 0-1000 m
- Kıyı Ege’de à 0-600 m
- Güney Marmara Bölümü ve Marm Denizi kıyılarında à0-300 m
33) Psödomaki nedir?
- Karadeniz Bölgesi’nin kıyı kesiminde kıyıdan 300 – 400 m yükseklere kadar çıkabilen ağaççık topluluklarına Psödomaki(yalancı maki) denir.
34) Garig nedir?
- Akdeniz bitki coğrafyasında dizboyu yüksekliğinde çoğunlukla dikenli çalı türlerinden oluşan bitki topluluklarına Garig adı verilir.
35) ‘‘Bozkır’’ ve ‘‘Antropojen Bozkır’’ nedir?
- Bozkır: Karasal iklim koşullarının görüldüğü iç bölgelerimizde ağaç yetişmesine elverişli olmayan yerlerde gelişen yazın kuruyan kısa bolu otsu bitkiler ve çalılardan oluşan bitki topluluklarına bozkır denir. İç ve Doğu Anadolu’da yaygın.
Antropojen Bozkır: Ormanların tahrip edilmesi sonucu oluşan bozkırlara denir. İç Anadolu Bölgesi ile Marmara Bölgesi’nin Ergene bölümünde
36) Yurdumuzda çayırlar nerelerde görülür?
- Toroslar, Kuzey Anadolu Dağları ile Doğu Anadolu’daki dağların yüksek kesimlerinde görülür.
37) Erzurum-Kars platoları ile Karadeniz Bölgesi’nin yüksek yaylalarında yaygın olan hayvancılık türü hangisidir?
- Mera hayvancılığı şeklindeki Büyükbaş Hayvancılık.
38) Çevresindeki ülkelerle kıyaslandığında ülkemiz su varlığı bakımından ne durumdadır?
- Su potansiyeli bakımından zengindir
39) Akarsularımızın genel özellikleri nelerdir?
a)Boyları genellikle kısadır.
b)Akış hızları yüksektir(yatak eğimleri fazla olduğu için)
c)Rejimleri düzensizdir(Doğu Karadeniz Kıyılarımız hariç)
d) Birçoğu sularını denize ulaştırır.
e)Genellikle ülkemiz sınırları içinden doğup, yine ülkemiz sınırları içinden denize dökülürler.
40) Karadeniz’e dökülen başlıca akarsularımız hangileridir?
- Çoruh, Yeşilırmak, Kızılırmak, Sakarya, Bantınçayı ve Yenice(Filyos) Çayı’dır.
41) Ege Denizine dökülen başlıca akarsularımız hangileridir?
- Bakırçay, Gedin, Küçük Menderes, Büyük Menderes ve Meriç
42) Akdeniz’e dökülen akarsularımız hangileridir?
- Aksu, Köprü Çayı, Manavgat Çayı, Göksu, Seyhan, Ceyhan ve Asi
43) Basra Körfezine dökülen akarsularımız hangileridir? - Fırat ve Dicle
44) Hazar Denizi’ne dökülen akarsularımız hangileridir? - Kura ve Aras
45) Ülkemizin başlıca kapalı havzaları hangileridir?
- İç Anadolu Kapalı Havzası, Göller Yöresi Kapalı Havzası, Van Gölü Kapalı Havzası
46) Türkiye’nin ne geniş kapalı havzası hangi bölgemizde yer alır ve bu durumun sebepleri nelerdir?
- İç Anadolu Bölgesi’nde
- Sebepler: Bölgenin etrafının dağlarla çevrili olması ve yıllık yağışın oldukça az olması
47) Beslenme durumlarına göre akarsularımızı sınıflandırınız?
a) Yağmur sularıyla beslenen akarsular
b) Kar ve buz sularıyla beslenen akarsular
c) Kaynak sularıyla beslenen akarsular
d) Gölden çıkan akarsular
e) Karma rejimli akarsular
48) Yurdumuzda göllerin yaygın olduğu alanlar nerelerdir?
- Van Gölü çevresi, Güney Marmara Bölümü, Tuz Gölü çevresi, Göller Yöresi
49) Oluşumlarına göre göllerimizi sınıflandırınız?
A)Doğal Göller:
1)Tektonik göller: Örn: Tuz Gölü
2)Karstik göller: Örn: Salda Gölü
3)Volkanik göller: Örn: Nemrut Gölü
4)Buzul gölleri: Örn: Kaçkar dağındaki Deringöl
5)Set gölleri:
a)Heyelan set gölleri: Sera Gölü
b)Kıyı set gölleri: Terkos Gölü
c)Volkanik set gölleri: Nazik Gölü
d)Alüvyal set gölleri: Uzungöl
6)Karma oluşumlu göller: Örn : Van Gölü
B)Yapay Göller(Baraj Gölleri)
50) En büyük üç baraj gölümüzün adını ve hangi akarsuyumuz üzerinde bulunduklarını yazınız.
- Atatürk, Keban ve Karakaya à Fırat Nehri üzerinde
