Coğrafya Dünyası
  9.Sınıf Etkinlikleri
 

LİSE-1 ETKİNLİK ÇALIŞMASI   (Sayfa 4)

Aşağıdaki doğal unsurların insan hayatına etkilerinin neler olduğunu günlük yaşantınızdan ve farklı kaynaklardan faydalanarak açıklayınız.
 
SICAKLIK: Canlıların hayatlarını devam ettirebilmeleri için normal bir sıcaklık gerekir.Canlılar çok yüksek ve çok düşük sıcaklıkların olduğu yerlerde yaşamakda zorlanır.Canlılara uygun koşulların ortaya çıkması ve bu koşulların devamlılığında sıcaklık şartları direk etkilidir. Aşırı sıcak ve soğuk insan hayatını olumsuz etkiler. Giyim sağlık,tarım, hayvancılık, turizm, ulaşım, ticaret gibi ekonomik faaliyetleri olumsuz etkiler.
 

YAĞMUR:Yağmursu döngüsünün önemli bir parçasıdır.Canlıların hayatının devamı için suya ihtiyaç duyarlar ve bu suyun kaynaklarından bir tanesi de buharlaşan nemin yağmur olarak yüzeye dönmesidir.Bitkiler,hayvanlar için tüm canlılar için son derece önemlidir.Aşırı yağmurlar olumsuz etkiler doğurabilir.Seller,heyelan, turizmi olumsuz etkileyebilir.
 

KAR:Sıcaklık koşullarının belirlenmesinde etkili olabilir.Özellikle kuru ve soğuk geçen kış günlerinde kar yağması havayı yumuşatır.Bu olay bir çok bitkinin aşırı dondan etkilenmesini engeller.Bahar dönemlerimde ani kar erimeleri olumsuzluklara yol açabilir (sel).Yine bu kar erimeleri önemli bir su kaynağıdır.Kışın kar yağışları bitkiler için koruyucu bir etki yapar. Giyim tarzımızı ve sağlığımızı etkiler. Tarım için önemlidir. Tarım ürünleri soğuğa karşı koruduğu gibi toprak nemimin artmasına ve yeraltı suyunun zenginleşmesine katkı sağlar. Deniz turizmine olumsuz etki yaparken kış turizmine (kayak) imkân sağlar.

DENİZ DALGALARI:Kıyı bölgelerdeki biyoçeşitlilikte etkili olabilir.Kasırga ya açık bölgelerde şiddetli fırtınalarla çok yıkıcı etkileri olur. Aşırı dalgalar deniz turizmini ve deniz yolu taşımacığını olumsuz etkiler. Tsunami bir doğal afettir. Kıyılarda çeşitli aşınma ve biriktirme şekilleri oluşumunu sağlar. Balıkçılığı da etkiler.Son dönemlerde dalga enerjisi üzerine ciddi çalışmalar yapılmaktadır.

RÜZGAR:Bitkilerin yayılmasında tozlaşmasın da son derece önemlidir.Sıcaklığı ve sıcaklığın etkilediği her şeyi etkiler.Havayı temizletici özelliği vardır.Deniz turizmi için olumsuzluktur.Çok şiddetli rüzgârlar (Fırtına) doğal afetlere neden olabilir. Bazı yerlerde rüzgâr santralleri ile enerji üretilir. Ayrıca geçmiş asırlarda ve günümüzde de taşımacılıkta rüzgâr gücünden faydalanılmaktadır.Bir bölgedeki hava kütlelerinin taşıyıcı gücü rüzgarlardır.
 
TOPRAK:Canlılarınönemli yaşam alanlarından biridir.Milyonlarca canlıya barınma imkânı sağladığı gibi tarımın üzerinde yapıldığı alan olması sayesinde her türlü besinin de ana kaynağıdır.İnsanların hayatlarını devam ettirebilmeleri için ihtiyaçları olan besin maddelerinin en önemli yetişme alanıdır.Seramik çanak çömlek vb kullanım alanları vardır.En önemli sorunu toprakların kirletilmesi ve erozyondur.Ayrıca toprağın verim gücü topraktan faydalanmayı etkilemektedir.Özelliklerine göre faydalanma yoğunlukları da değişir.Verimli alanlarda nüfus daha yoğun verim azaldıkça nüfus ve yerleşme sayısı azalmaktadır.

KAYAÇLAR:Yer kabuğunun ana malzemesidir. Ayrışarak toprak malzemesi olur.Tüm canlı hayatın beslenmesi ve barınması için gerekli ana malzemedir.Hayatımızın her anında olan bir unsurdur.Özellikle yapı malzemesi olarak kullanılır.Ayrıca süs eşyası yapımında, enerji kaynağı olarak da kullanılır.Birçok sanayi dalının ham maddesidir. Bünyelerindeki birçok element veya mineraller değerli madenleri oluşturmaktadır.
BİTKİLER:İnsanların ve canlıların en önemli besin kaynağıdır.Dünya fotosentez dengesinde çok önemlidir.Besin zincirinin en önemli halkasıdır.Dünyada bir çok kullanım alanları vardır,kozmetik ilaç sanayi ev eşyaları vb .   İklim ve toprak özelliklerine göre yetişen bitki örtüsü, insanların faaliyetlerini değişik şekilde etkiler.Ormanların yakının­da bulunan insanlar, ormanların çeşitli doğal güzellikleri yanında ke­restesinden de yararlanır. Orman ürünlerine dayalı çeşitli sanayi faaliyetlerinde bulunurlar. Buna karşılık bozkırlarda yaşayan in­sanlar, ancak buraları mera olarak değerlendirebilir.
 HAYVANLAR:Ekosistem içerisinde önemli bir elemandır.İnsanlar için önemli bir besin kaynağıdır.Doğada mevcut dengenin önemli bir halkasıdır.Bişr çok bölgede önemli bir ekonomik faaliyettir. Doğal dengenin önemli unsurlarından biridir. Besin ve şifa kaynağıdır. Evcil hayvanlar sayesinde insanlar için büyük bir nimettirAvcılık açısından da önemlidir.
 
NEM:Biyoceşitliliğin yoğun olduğu bölgeler nemli ve sıcak alanlardır.Doğada canlıların uygun koşullar bulabileceği bir alan yaratır.Yağışı ve sıcaklığı etkiler. Bunların etkilediklerine de dolaylı da olsa etki eder. Nemin ve yağışın bol olduğu alanlar bitki örtülerinin gür ve sık olduğu, ılıman iklim şartlarının yaşandığı alanlardır.Nemin az olduğu alanlar kuraklık şartlarının arttığı ve ekonomik faaliyetlerin çeşidinin az olduğu alanlardır. 
        
DAĞ:Yükselti ,iklim ve ekonomik özelliklerine göre tercih edilebilen alanlar olabilir.Genelde yerleşme için elverişsiz nüfusun seyrek olduğu yerlerdir.Yükselti değerlerine göre kışın kar yağışları ve buzullaşma görülebilir.Buda önemli bir tatlı su kaynağı oluşturur.
Dağlar yüksek ve engebeli yapısıyla tarıma elverişli arazilerin az olduğu, gerek eğimli ve sarp yer şekilleri gerekse aşırı kar yağışları ile ulaşımın zor olduğu, geçim kaynaklarının az olması nedeni ile de nüfus ve yerleşmelerin seyrek olduğu alanlardır.

AKARSU:
İnsanlar için önemli bir su kaynağıdır.Ekonomik faaliyetlerimize direk etki yapar,önemli bir enerji üretim alnları ,tarımda sulama merkezleridir. Tarım, sulama, balıkçılık, turizm (rafting, piknik),yüzmek, serinlemek, enerji üretimi ve daha pek çok alanda insanlığa imkan sağlar.
  
MAĞARA:İnsanlar için geçmiş dönemde önemli bir sığınma alanıdır.Günümüz koşullarında daha çok turizm ve doğal güzellik ve şifa merkezi olarak kullanılabilir
  
OVA:Önemli bir yerleşme alanlarıdır. Düz alanlardır.Ekonomik faaliyetlere ,ulaşıma yerleşmeye elverişli yapısı ovaları cazip kılar en önemli özellikleri verimli topraklarla kaplı olmasıdır.

  
SAYFA 15
Aşağıda verilen tarama haritası ile ilgili soruları cevaplayınız
 

 
 
Cevap-1-Çizgiler haritada farklı yerlerde farklı şekilde kullanılmış.Kalınlıkları, sıklıkları, uzunlukları farklı olarak kullanılmış.
Cevap-2- Farklı özellikteki çizgiler farklı yer şekillerini göstermektedir.Çizgilerin seyreldiği uzaklaştığı ve uzadığı kısımlar ile kısaldığı kalınlaştığı ve yaklaştığı alanlar mevcut bu durum yorumlanabilir.
Cevap-3- Kalın, kısa ve sık olarak geçtikleri yerler dik yamaçları, seyrek, uzun ve ince olduğu yerler eğimin az olduğu yerleri göstermektedir.
Cevap-4-Bu soruyu bulunduğunuz bölgenin yer şekillerine göre yorumlamanız gerekir.Engebeli bir arazi yapısı var ise yükseltisi fazla olan dağlık bir yer çizgiler kısa kalın ve sık,tersi düzlük bir alan ise çizgiler uzun ince ve seyrek olur.
Sayfa 16-20
 
Kitabınızda verilen haritaların basım kalitesi çok yüksek değil sevgili öğrenciler ,haritaların alt kısımlarındaki lejant bölümleri yeteri kadar sağlıklı okunmamakla beraber sorulara cevap vermeye çalışalım.
 
 
1-Trabzon il ve İlçeleri için 2 numaralı harita uygundur.
2-Trabzon ilinin akarsu havzaları için 4 numaralı harita uygundur.
3-Ulaşım yolları ve çeşitleri için 6 numaralı harita uygundur.
4-Bitki örtüsü ve çeşitliliği 3 numaralı harita uygundur.
5-2-5-ve 6 numaralı haritalarda zaman içerisinde değişmeler olabilir.
6-4 ve 5 numaralı haritalardan faydalanarak hazırlanabilir.
Sayfa 20 Etkinlik:Ortadaki haritayı seçer. Çünkü bu haritada ölçek vardır. Yön oku ve renklerin ne anlama geldiğini gösteren açıklama bölümü (lejant) bulunur. Diğer haritalarda bu üç unsur bir arada yer almamıştır.
Sayfa 20 Etkinlik: B ve D için ölçek b:1/2    d:1/4 ce ve d için ölçek küsurlu çıkar.
Sayfa 22 Etkinlik.

 
   İFADELR
Bir Türkiye fiziki harita için ölçek aşağıdaki gibi ise
Bir Türkiye fiziki haritasının ölçeği değiştikçe
1/25.000
1/100.000
Ayrıntıyı gösterme gücü
Fazladır
Azdır
değişir
 
Hata payı
Az
Fazla
değişir
 
Gerçek alan
Aynı
Aynı
 
değişmez
Ölçeğin paydası
küçük
büyük
değişir
 
Yükselti değerleri
Aynı
Aynı
 
değişmez
Enlem ve boylam dereceleri
Aynı
Aynı
 
değişmez
Kağıt üzerinde kapladığı alan
Fazla
Azdır
değişir
 

 
SAYFA 25 ETKİNLİK ÇALIŞMASI
 
Yerel saat problemleri…
 
 
SORU-1- B noktası O º boylamı yani başlangıç meridyeni üstü, D noktası 75 º Doğu boylamındadır. Aralarındaki zaman farkı ne kadardır?
       Çözüm: 75 º x 4’ = 300’ = 5 saattir.
    
SORU-2-B noktasında ( O º) yerel saat 12: 40 iken A(30 º Batı) ve C ( 45 º Doğu) noktalarında yerel saat kaçtır?
     A- 30 º - 0 º = 30 º meridyen farkı, 30 º x 4’ = 120’ = 2 saat zaman farkı, Batıda yerel saat geridir. 12.40 -2.00 = 10. 40 yerel saat A noktasında 10.40
 
     B- 45 º- 0 º = 45 º boylam farkı, 45 º x 4’ = 180 ‘ = 3 sat zaman farkı, doğuda yerel saat ileri olduğundan, 12. 40+ 3.00= 15.40 Yerel saat C noktasında 15.40 tır.
 
SORU-3- C Noktasında( 45 º doğu boylamında) yerel saat 17.40 iken, D noktası ( 75 º doğu) ve E ( 75 º doğu) noktalarında yerel sat kaçtır.
    A- 75 º - 45 º = 30 º boylam farkı, 30 º x 4’ = 120’ = 2 saat zaman farkı, doğuda yerel saat sürekli ileridir. 17.40 + 2.00 = 19.40 tır.
    B- D ve E noktaları aynı boylam üzerindedir. Aynı boylam üzerindeki tüm noktaların yerel saatleri aynıdır.( 19.40) 
 
Bir alttaki etkinlik çalışmasını atlas yardımıyla verilen yerlerin boylam derecelerine göre ve doğuda batıda olmasına göre yapabilirsiniz…
 
 
SAYFA 28 İZOHİPSLER ETKİNLİK ÇALIŞMASI
 
Kitabınızda verilen yerleri soldan aşağı doğru sırayla yerleştirebilirsiniz.
1 numaralı yer verilmiş hemen alt tarafı Karacaören bölgesi (2)hemen alt taraf Aktepe(3)alt tarafta deniz kenarı (4)sağ üst tepeltepe(5)alt tarafta yenice yakınları(6)
Elmalı Göltepe arasındaki mavi yer (7)en alttaki deniz kenarında izohipslerin genişlediği yer (8) numaralı yer olarak verilmiştir.
SAYFA 25 ETKİNLİK ÇALIŞMASI
 
Yerel saat problemleri…
 
 
SORU-1- B noktası O º boylamı yani başlangıç meridyeni üstü, D noktası 75 º Doğu boylamındadır. Aralarındaki zaman farkı ne kadardır?
       Çözüm: 75 º x 4’ = 300’ = 5 saattir.
    
SORU-2-B noktasında ( O º) yerel saat 12: 40 iken A(30 º Batı) ve C ( 45 º Doğu) noktalarında yerel saat kaçtır?
     A- 30 º - 0 º = 30 º meridyen farkı, 30 º x 4’ = 120’ = 2 saat zaman farkı, Batıda yerel saat geridir. 12.40 -2.00 = 10. 40 yerel saat A noktasında 10.40
 
     B- 45 º- 0 º = 45 º boylam farkı, 45 º x 4’ = 180 ‘ = 3 sat zaman farkı, doğuda yerel saat ileri olduğundan, 12. 40+ 3.00= 15.40 Yerel saat C noktasında 15.40 tır.
 
SORU-3- C Noktasında( 45 º doğu boylamında) yerel saat 17.40 iken, D noktası ( 75 º doğu) ve E ( 75 º doğu) noktalarında yerel sat kaçtır.
    A- 75 º - 45 º = 30 º boylam farkı, 30 º x 4’ = 120’ = 2 saat zaman farkı, doğuda yerel saat sürekli ileridir. 17.40 + 2.00 = 19.40 tır.
    B- D ve E noktaları aynı boylam üzerindedir. Aynı boylam üzerindeki tüm noktaların yerel saatleri aynıdır.( 19.40) 
 
Bir alttaki etkinlik çalışmasını atlas yardımıyla verilen yerlerin boylam derecelerine göre ve doğuda batıda olmasına göre yapabilirsiniz…
 
 
SAYFA 28 İZOHİPSLER ETKİNLİK ÇALIŞMASI
 
Kitabınızda verilen yerleri soldan aşağı doğru sırayla yerleştirebilirsiniz.
1 numaralı yer verilmiş hemen alt tarafı Karacaören bölgesi (2)hemen alt taraf Aktepe(3)alt tarafta deniz kenarı (4)sağ üst tepeltepe(5)alt tarafta yenice yakınları(6)
Elmalı Göltepe arasındaki mavi yer (7)en alttaki deniz kenarında izohipslerin genişlediği yer (8) numaralı yer olarak verilmiştir.
 
 
SAYFA 30 ETKİNLİK ÇALIŞMASI
 
Verilen şekillerin eşleştirilmesi:
1 numaralı yer (a) Boyun
2 numaralı yer (d) tepe
3 numaralı yer (b) vadi
4 numaralı yer (c) göl
 
 
 
SAYFA 34 ÖLÇME DEĞERLENDİRME SORULARI
 SORU-1- Bir kağıt parçasına kitabınızda sayfa 21 deki gibi ölçeceğiniz yerler arasını işaretleyiniz ve kitabınızdaki haritada verilen ölçek ile karşılaştırarak arasındaki uzaklığı hesaplayabilirsiniz.Yaklaşık olarak Zonguldak İstanbul arası 225 km çıkar…
 SORU-2-Çorum’da yerel saat 16.15 iken İzmit’te kaç olur.
Çorum 35 DM İzmit 30 DM yer alır.Bu bilgi kitabınızdaki haritadan elde edilmiştir.
Aralarındaki meridyen farkı 35-30 : 5 meridyendir.
Her meridyen arası 4’ olduğundan zaman farkı 5x4: 20 dk zaman farkı vardır.
İzmit daha batıda olduğu için saat daha geridir.16.15-20dk : 15:55 olur…
 
SORU-3-Güneş doğuda erken doğduğu için tepe noktasına ulaşmasıda batıdaki noktalara oranla daha önce gerçekleşir.Bu bilgiden yola çıkarak cevap 36 DM olur.
 
SORU4- Aşağıda verilen koordinatlar üzerinde yer alan yerleşim birimlerini bulunuz.
 
41 Kuzey 29 Doğu : Yalova     40 Kuzey 33 Doğu :Ankara
40 Kuzey 31 Doğu :Eskişehir   42 Kuzey 35Doğu :Sinop
41 Kuzey 32 Doğu :Bolu          41Kuzey   31 Doğu üzce
 
SORU-5-Yalova,Tekirdağ,Bolu,Bartın,Samsun yerleşim birimlerinin coğrafi koordinatlarını haritadan faydalanarak defterinize yazınız.?
YALOVA: 41 Kuzey 29 Doğu                         TEKİRDAĞ:41 Kuzey 27 Doğu
BARTIN :Yaklaşık 41,5 Kuzey 32,5 Doğu    BOLU         :41 Kuzey   32 Doğu
SAMSUN: 41 Kuzey 36 Doğu
 
Aşağıdaki soruları cevaplayınız?
 
SORU-1-Bir ülkenin renklendirme yöntemiyle çizilen haritasına bakıldığında ,haritada kahverengi ve tonlarının olmadığı görülmüştür .Bu ülkenin yüzey şekilleri ile ilgili neler söylersiniz.
 
Bu ülke haritasında kahverengi tonlarının az olması bu ülkenin yüksek olmadığını yerşekilleri bakımından sade bir yapıya sahip olduğunu gösterir.
 
SORU-2-Tarama yöntemi ile çizilmiş olan bir haritada kıs ,kalın ve sık çizgilerin çok yer tutması harita ile ilgili nasıl bir bilgi verir.
 
Bu yerin eğiminin fazla olduğu yükseltinin fazla olduğu bir yeri gösterir.Dağlık bir yapıda olduğunu gösterir.
 
SORU-3-Ekvator bölgesi hangi projeksiyon ile çizilirse yerşekilleri daha az hata ile düzlem üzerine aktarılır.
Ekvator çevresi Silindir projeksiyon ile çizildiğinde bozulmalar daha az olur kutba gidildikçe bozulmalar artar.
SORU-4- 34 doğu meridyeninde yerel saat 12:10 iken 25 batı meridyeninde kaç olur.
 
34 doğ meridyeni ile 25 batı meridyeni arasındaki fark bulunur.Verilen yerler başlangıç meridyeninin doğusunda ve batısında olduğu için aralarındaki farkı bulmak için verilen noktaların meridyen değerleri toplanır.
 
34+25 : 59 meridyen eder.Her meridyen arası 4 dk olduğu için 59x4: 236   dk zaman farkına ulaşılır.Bu farkı da saate çevirmek için 236/60 : 3 saat 56 dk fark çıkar.
 
Doğuda saat daha ileri olduğu için 25 batıda saat 12:10 -03:56 
Cevap: 08:14 olur…                
 
SORU-5-İzohips yöntemiyle çizilen haritalardan faydalanılarak hangi işlemler yapılabilir.
 
İzohips yöntemiyle çizilen haritalardan faydalanarak herhangi bir yerin yerşekilleri hakkında yorum yapılabilir.Profil çıkartılabilir.Yükselti farkı hesaplanabilir,Eğim hesaplanabilir,
 
SORU-6-Yandaki izohips haritasında bir yerleşim yeri kurmak istense nereleri seçerdiniz.Neden?
 
Kitabınız daki haritada yerleşim yeri olarak akarsu vadisi boyunca akarsuyun denize döküldüğü alanları seçerdim.Buralar su kaynakları bakımından elverişli verimli topraların bulunduğu yerleşmeye elverişli alanlardır.
 
SORU-7-Haritada hangi yerşekilleri gözükmektedir.
 Tepe,akarsu vadisi,sırt,yamaç,delta bulunmaktadır.
 
SORU-8- Haritada yer alan en yüksek nokta kaç metredir. 
İzohips eğrileri sayılarak izohips aralıklarının 100 m olduğu görülür en yüksek nokta 1100 m dir.
 
Aşağıdaki ifadelerden doğru olanların yanına   D yanlış olanların yanına Y yazınız.
1-D   2-Y   3-D   4-D   5-D   6-Y   7-D   8-D
 Aşağıdaki cümlelerde boş bırakılan yerleri uygun ifadelerle tamamlayınız.
 
1-Eğimin fazla olduğu dik yamaçlardır.
2-İzohips ve renklendirme
3-Dünyanın yuvarlak olması
4-15 D 240/4 :60 meridyen daha doğuya gidilirse 15 D olur.
5-Ayrıntı
6-O metreyi
7-Eğim
8-Nokta
9-Yüksek
10-Kabartma Yöntemi
 
 

Aşağıdaki soruların doğru seçeneğini işaretleyiniz?

1- e    2-d    3-e    4-e şıkkı
 SAYFA 38 ETKİNLİK ÇALIŞMASI Aşağıdaki tabloda verilen ifadelerin Ekvator’dan kutuplara doğru gidildikçe nasıl bir değişim gösterdiğini boş bırakılan yerlere işaretleyiniz…
SAYFA 39 ETKİNLİK ÇALIŞMASI

Aşağıdaki tabloda verilen ifadelerin hangi olayın sonucunda meydana geldiğini karşısındaki kutucuklara işaretleyiniz.
İfadeler
Günlük hareket
Yıllık hareket ve eksen eğikliği
Yörüngenin elips olması
Dünyanın güneşe olan uzaklığı yıl içinde değişir.
 
 
x
Meridyenler arası yerel saat farkı oluşur.
x
 
 
Dünyanın güneş çevresinde hızı sabit değildir.
 
 
x
Mevsimlik sıcaklık farkları meydana gelir.
 
x
 
KYK’da yaz mevsimi,GYK’da kış mevsimi daha uzun sürer.
 
 
x
Muson rüzgarları meydana gelir.
 
x
 
Eylül ekinoksu iki günlük gecikmeyle meydana gelir.
 
 
x
Gece-gündüz uzunlukları değişir.
 
x
 
Şubat ayı 28 gün sürer.
 
 
x
Güneş ışınlarının yeryüzüne düşme açıları yıl boyunca değişir.
 
x
 
Güneş’in ufuk üzerine doğduğu yer ve saat ile ,Güneş’in ufukta battığı yer ve saat değişir.
 
x
 
Dönencelerin ve kutup dairelerinin sınırlarını belirleyerek,matematik iklim kuşaklarının oluşumuna neden olur.
 
x
 
Aydınlanma çemberi mevsimlere göre yer değiştirir.
 
x
 
Güneş ışınlarının geliş açısı gün içerisinde değişir.
x
 
 
30 derece ve 60 derece enlemlerinde dinamik basınç kuşakları oluşur.
x
 
 
Günlük sıcaklık farkları oluşur.
x
 
 
Cisimlerin gölge boyları yıl içinde değişir.
 
x
 
21 Aralık’ta güney yarım kürenin,21 haziranda ise kuzey yarım kürenin güneşe daha dönük olmasına neden olur.
 
x
 
Fiziksel çözülme meydana gelir.
x
 
 
Gece ile gündüz süreleri arasındaki farkın,ekvatordan kutuplara gidildikçe artmasına neden olur.
 
x
 
Meltem rüzgarları oluşur.
x
 
 
Mevsimlerin oluşmasına ve değişmesine neden olur.
 
x
 
Sürekli rüzgarların ve okyanus akıntılarının yönlerinde sapma meydana gelir.
x
 
 
Güneş ışınları yıl boyunca dönencelere bir kez,dönenceler arasına iki kez dik düşer.
 
x
 

 
 
SAYFA 41 ETKİNLİK ÇALIŞMASI
 
Aşağıdaki tabloda verilen olaylar hangi tarihlerde gerçekleşir.Bazılarında birden fazla tarih işaretleyebilirsiniz.
 

OLAYLAR
21 Mart
21 Haziran
23 Eylül
21 Aralık
Güneş ışınları yengeç dönencesine 90 derecelik açıyla gelir
 
X
 
 
Güneş ışınları öğle vakti ekvatora 90 derece ile gelir.
X
 
X
 
Kuzey yarım kürede yaz mevsiminin başlangıcıdır.
 
X
 
 
Bu tarihten itibaren KYK de geceler ,gündüzlerden uzun olmaya başlar.
 
 
X
 
KYK de en uzun gündüz en kıs gece yaşanır.
 
X
 
 
KYK de sonbahar ,Güney Yarım Kürede ilk bahar mevsiminin başlangıcıdır.
 
 
X
 
Ekvatorda gece gündüz eşittir.Ancak ekvatordan kuzeye gidildikçe gündüz uzar geceler kısalır.
X
 
 
 
Aydınlanma çemberi kutup noktalarına teğet geçer.
X
 
X
 
Bu tarihten itibaren gündüzler kısalmaya geceler uzamaya başlar.Fakat 23 eylüle kadar gündüzler gecelerden uzundur.
 
 
X
 
 
Dünyanın her yerinde gece gündüz birbirine eşittir.
X
 
 
X
 
Aydınlanma çemberi kutup dairelerinden teğet geçer
 
X
 
X
Yengeç Dönencesinin kuzeyinde cisimlerin en kısa gölgesi oluşur.
 
X
 
 
Bu tarih kuzey kutup noktasında 6 aylık gecenin güney kutup noktasında 6 aylık gündüzün başlangıcıdır.
 
 
 
X
 
KYK de kış mevsiminin başlangıcıdır.
 
 
 
X
Bu tarihten itibaren Güney Yarım Kürede geceler,gündüzlerden uzun olmaya başlar.
 X
 
 
 

 
 
SAYFA 42 ETKİNLİK ÇALIŞMASI
 

Kentler
Matematik iklim kuşağı
Sıcaklık kuşağı
New York ( ABD) 41º K
Orta Kuşak
Ilıman Kuşak
Kap ( G. Afrika Cum.) 33 º G
Orta Kuşak
Ilıman Kuşak
Sydney ( Avustralya) 33 º G
Orta Kuşak
Ilıman Kuşak
Sao Paulo ( Brezilya) 23 º G
Tropikal Kuşak
Sıcak kuşak
Gröndland(Danimarka) 60- 85º K
Kutup Kuşağı
Soğuk Kuşak
Addis Ababa ( Etiyopya) 9º K
Tropikal Kuşak
Sıcak Kuşak

 
Matematik iklim kuşaklarının oluşmasında temel etken eksen eğikliğidir.Sıcaklık kuşaklarının oluşmasında yerkürenin şekli kara ve denizlerin dağılışı sıcak ve soğuk su akıntıları ve genel hava dolaşımı etkilidir.Yukarıda enlem dereceleri verilen noktalar için kitabınızda bu kuşakların sınırları verilmiştir.Bu bilgilerden faydalanarak verilen değerlerin içine girdiği kuşaklar panoda verilmiştir.Bu bilgileri direk ezber zihniyeti içerisinde almanız sizlere kalıcı öğrenme sağlamaz anlayarak yapmaya çalışmanız kafanıza takılan noktaları bizlere iletmeniz öğretmenlerinizden yardım almanız sizler için daha kalıcı bilgiler oluşturur.
SAYFA 43 ÖLÇME DEĞERLENDİRME SORULARI
 
Aşağıdaki soruları cevaplandırınız.
 
SORU-1-Kuzey kutup çevresi yaklaşık olarak (21 Mart -23 Eylül )6 ay güneş görür.Ancak burası yinede buzlarla kaplıdır neden.
  
Güneş ışınlarının geliş açısının eğik olması ve ışınların atmosferde izlediği yolun fazla olması tutulmanın artmasından dolayı bu ışınlar çok fazla ısıtıcı etkide olmaz.
 
SORU-2-Dünya üzerinde güneş ışınları nerelere dik açıyla gelir neden.
Güneş ışınlarının dünya üzerine dik açıyla gelebildiği noktalar dönenceler arasında kalan yerlerdir.23 derece 27’ lık eğiklik bu dönencelerin sınırını oluşturur.Kuzey yarım kürede Yengeç Dönencesi Güney yarım kürede Oğlak dönenceleri güneş ışınlarının doksan derece ile gelebildiği son noktalardır.Dönencelere yılda bir kez dönenceler arasında kalan yerlere yılda 2 kez 90 derece ile gelebilir bu noktaların üst enlemlerine güneş 90 derece ile gelemez.
 
SORU-3-Bir yıl 12 aydan oluşur .Ayların süresi 30-31 gündür.Ancak bunlardan şubat 28 günden ibarettir.Neden temmuz veya ağustos ayları 31 gün sürerken şubat ayı 28 gün sürer.
 
Dünya güneş etrafında yıllık hareketini gerçekleştirirken yörüngesinden dolayı bazen güneşe çok yaklaşır bazen de uzaklaşır. En yakın 3 ocak dönemi en uzakta 4 temmuz tarihleridir.Bu yaklaşmalar sırasında güneşin çekim gücünün artması sebebiyle dünyanın dönüş hızında artış meydana gelir bu artışla beraber oluşan hızlı dönüş şubat ayının 28 gün de tamamlanmasına sebep olur.Temmuz ayındaki yavaş dönme sonucu güneşten uzak bir konumda olduğu için yavaşlayan dönüş bu ayların 31 gün de tamamlanmasına yol açar.
 
 
NOT:Sevgili gençler bu konu sırasında şu soru karşınıza çıkabilir.Neden yakın olduğumuz tarihte kışı yaşıyoruz da uzak olduğumuz 4 temmuzda yazı yaşıyoruz şeklinde ; bu soru ile ilgili temmuz ayında uzak olmamıza rağmen ışınları dik açıyla alırız.Şu bat ayında yakın olmamıza rağmen yörüngeden dolayı ışınları eğik aldığımızdan kış mevsimi yaşanır.
 
 
Aşağıdaki boş bırakılan yerleri uygun ifadelerle tamamlayınız.
 
1-Sıcaklık kuşaklarının dağılışında kara de denizlerin dağılışı etkilidir.
 
Çünkü kara ve denizlerin ısınma özellikleri birbirinden farklıdır ,karalar çabuk ısınır çabuk soğurken denizler geç ısınıp geç soğur.Kara ve denizlerin oranların yarım küreler arasında farklı olması sıcaklık kuşaklarının sınırlarının belirlenmesinde etkili olmuştur.
 
 
2-Sıcaklık kuşaklarının ortaya çıkmasında okyanus akıntıları etkilidir.
 
Çünkü okyanus akıntıları dünya sıcaklık dağılışında etkilidir.Kutuplardan gelen akıntılar sıcaklık değerlerini düşürürken ekvatordan gelen akıntılar sıcaklığı arttırıcı etki yapar.
 
 
3-Dünya sıcaklık kuşaklarının oluşmasında Dünya’nın şekli etkilidir.
 
Çünkü dünyanın şeklinden dolayı ekvatordan kutuplara gidildikçe güneş ışınlarının geliş açıları azalır bu azalma ısınma özelliklerini ve sıcaklık dağılışını etkiler.
 
Aşağıdaki ifadelerden doğru olanların yanına D yanlış olanların yanına Y harfi yazınız.
 
1-D    2-Y    3-Y    4-D    5-D
 
 
Aşağıdaki soruların doğru seçeneklerini işaretleyiniz.
 
1-D Yengeç Dönencesi
2-D Denizlerin dağılışı
3-A 21 Mart
4-E Sidney
5-E Ekvator ile ekliptik arasındaki açı
SAYFA 48-49-50 ETKİNLİK ÇALIŞMASI
 
Sayfa 48
 
Aşağıdaki soruları kitabınızdaki grafiğe bakarak cevaplandırınız.
 
SORU-1-Atmosferde sıcaklık değişimi nasıldır?
 
Atmosferin farklı katları arasında farklı değişim göstermektedir.Troposferde yukarı doğru azalırken, Stratosferde yukarı doğru artmaktadır.Mezosferde azalırken, iyonosferde yukarı doğru sıcaklık azalmaktadır.
 
SORU-2-Troposferde sıcaklık değişimi nasıldır?
 
Troposferde sıcaklık yukarı çıkıldıkça azalır.
 
SORU-3-Canlı yaşamı için en uygun sıcaklık şartlar hangi katmandadır.
 
Troposfer katında bulunur.
 
SORU-4-Bulut,sis,yağmur,kar gibi hava olaylarının hangi atmosfer katında görülmesi beklenir.
 
Troposferde görülmesi beklenir çünkü bu olayların gerçekleşmesi için gerekli olan su buharı sadece bu kattadır.
 
HAVA OLAYLARI
 Sayfa 49
 
Etkinlik Çalışması: Ders kitabındaki hava olayları adlı metin okunarak,
 
SORU-1-Hangi hava olaylarından bahsedilmiştir.
 
Sis, çiy, bulut, meltem, nem, rüzgâr, şimşek, gök gürültüsü, yağmur.
 
SORU-2-Yaşadığınız yerde mevsimlere göre hava olayları nasıl bir değişim göstermektedir?
 
Kış mevsiminde genelde bulutlu, nemli, yağmurlu havalar, sık esen rüzgârlar, bazen ılık esen lodos yaşanmakta, yine kış aylarında uzun sürmese de kar yağışı ve don olayları yaşanmakta, ilkbaharda yağışlar azalırken, güneşli ve sıcak günler yaşanmaya başlanmakta, bol güneşli, yağmursuz, yağışsız, geçen yaz günleri yaşanır. Hava sıcaklıklarının düşmesi, artan bulutlar, rüzgârlar ve başlayan yağışlarla gelen sonbahar kışın gelmekte olduğunu haber vermektedir.
 
SORU-3-Metne göre hava olayı kavramını tanımlayınız.
 
Hava Olayları: Atmosferde görülen kısa süreli değişimler veya olaylardır.
Yağmur yağması, Rüzgâr esmesi bu türlü olaylardır ve hepimizin bildiği gibi bu tür olaylar çok uzun sürmez ve kısa sürelerde sürekli değişir.
    
HAVA DURUMU VE İKLİM
 
Sayfa 50
 
Aşağıdaki soruları haber ve okuma metninden yararlanarak tartışıp cevaplandırınız.
SORU-1-Hangi metindeki hava olayları uzun süreleri kapsanmaktadır?
   
II.Metindeki hava olayları daha uzun sürelidir.
 
SORU-2-Metinlerden hangisi hava durumu, hangisi iklim özelliklerini belirmiştir?
  
 I.Metin hava durumu, II.Metin iklim özelliklerini belirtmiştir.
 
SORU-3- Günlük kıyafet seçimlerimizi hangi metne göre belirlerdiniz? 
       
 I. metne göre belirlerdik.
 
SORU-4- Metinden ve ön bilgilerinizden yararlanarak iklimin yaşamımızı nasıl etkilediğini söyleyebilirsiniz?
       
Yaşadığımız yerdeki doğal bitki örtüsü, akarsuların özellikleri, insanların yaşam tarzları, geçim kaynakları, beslenme durumu, yaptıkları kış hazırlıkları, konut tipleri, ekonomik etkinliklerinin türü, iklimin kontrolü altındadır.
 
SORU-5- Metinden ve ön bilgilerinizden yararlanarak hava durumunun yaşamımızı nasıl etkilediğini söyleyebilirsiniz?
         
Hava durumu günlük yaşamda giyeceğimiz kıyafet, yola çıkarken yanımıza almamız gereken eşya ( Şemsiye, zincir, çekme halatı,) gün içinde meydana gelecek aşırı sıcaklar halsiz kalma, sıcaklık çarpması gibi sağlık sorunları veya anormal soğukların yol açtığı don olayları gibi zararlar verebilmekte ancak bu özellikler kısa süreli olduğu için uzun bir zaman boyunca insanların yaşamlarını aynı şekilde etkilememektedir.
 
SORU-6-Gelecek yaz yapacağınız tatili hangi metinden yararlanarak planlarsınız?
  
II.metine göre,
 
SORU-7-İkinci metinde verilen bilgilerden yararlanarak iklim ile ilgili genellemelerin ne kadar geriye gittiğini söyleyebilir misiniz?
 
İklimle ilgili genellemeler 50- 100 yıl gibi geriye gittiği söylenebilir.
 
SORU-8-Birinci metinde verilen bilgileri ne kadar süre kullanabilirsiniz?
      
En fazla birkaç gün veya hafta süreyle kullanılabilir.
    
SORU-9-Sizde bir tanıtım broşürü verilseydi yaşadığınız yerin iklim özeliklerini nasıl tanıtırdınız?
      
Yaşadığınız yerin iklim özelliklerini yazabilirsiniz.
 
 
Yazları sıcak ve kurak geçer. Yıllık ortalama sıcaklık 18°C - 20°C arasında değişir. Kışlar ılık ve yağışlıdır. Yıllık ortalama yağış miktarı 600–1000 mm arasında değişir ve yağış rejimi düzensizdir. Kar yağışı ve don olayı pek görülmez.
 
 
RÜZGAR ÇEŞİTLERİ SÜREKLİ RÜZGARLAR ETKİNLİK ÇALIŞMASI SAYFA 71
   Rüzgarın özelliği                                           Rüzgarın adı
 

30 Derece enlemlerindeki dinamik yüksek basınç alanlarından Ekvatordaki Termik alçak basınç alanlarına doğru esen rüzgarlardır.
ALİZE RÜZGARI
30 derece enlemlerinden 60 derece enlemlerine doğru eser.
BATI RÜZGARI
Kuzey Yarım Kürede güneybatıdan Güney Yarım kürede kuzeybatıdan eserler.Yönleri oldukça değişkendir.
BATI RÜZGARI
Denizden karaya estikleri için orta kuşak karalarının batı kıyılarına bol yağış bırakır.
BATI RÜZGARI
En düzenli ve sürekli esen rüzgarlardır.Okyanus akıntılarının yönlerine etki eder.Başlangıçta kurudur denizden aldığı nemi ekvator çevresindeki karaların doğu kıyılarına yağış olarak bırakır.
ALİZELER
Kutuplardan 60 derece enlemlerine esen soğuk kuru rüzgardır.
KUTUP RÜZGARI
Ekvator’dan 30 derece enlemlerine doğru üstten esen rüzgarlardır.Her yerde her zaman görülmez .Yeteri kadar sürekli ve güçlü değildir.
TERS ALİZELER

 














YEREL RÜZGARLAR ETKİNLİK ÇALIŞMASI
Lise 1-sayfa 74
2-Büyük sahradan Kuzey afrika ve İtalya' esen SİROKKO
3-Büyük Sahra'dan Mısır ve Libya'ya esen HAMSİN
4-Fransanın iç kesimlerinden rhone vadisine ve Akdenize esen MİSTRAL
5-Balkanlardan Adriyatik Denizine esen BORA
6-Romanya'nın iç kesimlerinden Karadenize esen KRİVETZ
 
NEMİN YAĞIŞA DÖNÜŞÜMÜ ETKİNLİK ÇALIŞMASI
LİSE1-ETKİNLİK sayfa 75
Sınıfın en fazla 30 öğrenci alabilmesi MAXSİMUM NEM
Sınıfın öğrenci kapasitesinin arttırmak için genişletilmesi HAVANIN ISITILMASI
Sınıfta var olan 24 öğrenci MUTLAK NEM
Sınıfın %80 lik doluluk oranı BAĞIL NEM
30 Kişilik sınıfa 33 kişi gelmesi BAĞIL NEMİN %100 AŞMASI VE YAĞIŞ OLUŞUMU
Sınıftaki %20 lik boş sıra  NEM AÇIĞI
 
NEMLİLİK ETKİNLİK-2
Sayfa76 NEM  etkinlik çalışması

SICAKLIK
Maxsimum nem
Mutlak nem
Bağıl nem
Yoğuşma miktarı
30
30,40
10
32,89
-
20
17,32
10
57,73
-
10
9,42
10
100+
0,58
0
4,85
10
100+
5,15
-10
2,35
10
100+
7,65
-20
1,06
10
100+
8,94

Öncelikle Tabloyu yorumlayalım.
1.Sıcaklık azaldıkca maxsimum nem azalma göstermiş çünkü hava sıkışır ve alabileceği maxsimum nem miktarı azalır
2.Sıcaklık azaldıkça Bağıl nem artma göstermiş ve son dört değerde yağış oluşmuş.
3.Yoğuşma miktarı sıcaklığın düşüşüne paralel olarak artış göstermiştir.
4.Ölçümlerin yapıldğı ortamda su miktarı değişmediği için mutlak nemde sıcaklığa bağlı olarak azalma ve artış göstermemiştir.
Etkinlik Soruları:
1-Sıcaklık ile maxsimum nem arasında doğru orantı vardır.Sıcaklık arttıkça maxsimum nemde artmıştır.
2-Bağıl nem sıcaklıkla ters orantılıdır.
3-Sıcaklık bağıl nemle ters orantılıdır sıcaklık arttıkça mutlak nem değişmesede maxsimum nem artış göstereceği için mutlak nem/maxsimum nem oranlamasında maxsimum nem ne kadar artarsa bağıl nem de o kadar düşük çıkar.
4-Sıcaklık ile yoğuşma miktarı arasında ters orantı vardır.Sıcaklık arttıkça yoğuşma miktarı azalır.
 
KONU İLE İLGİLİ TAVSİYELER.
Bu çalışmalardaki temel amaç rüzgarlar konusu ile etkili olduğu alanları harita bilgisi ile birleştirerek daha kalıcı bir öğrenme sağlamaktır.Bu noktadan yola çıkarak verilen cevaplardaki rüzgarlarla bağlantılı olarak Büyük Sahra,Adriyatik Denizi,İtalya,Fransa,Romanya'nın neresi olduğunu öğrenmeye çalışınız.
 
Nem konusu ile ilgili olarak mutlak nem,maxsimum nem,bağıl nem arasındaki ilişkiyi benzer bir örnekle pekiştirmeniz,hangi durumda yağış oluşur hangi durumlarda nem açığı ortaya çıkar bunları kavramaya çalışmak sizler için faydalı olacaktır.
 
NOT:Yağış oluşmasının temel şartı havanın soğuması ve bağıl nemin
%100 geçmesidir.Sıcaklık ile mutlak nem ve maxsimum nem doğru bağıl nem ters orantılıdır.Isıtılan havada yağış oluşumundan sürekli uzaklaşılır örnek çöl bölgeleri hava ısındıkca genişler ve sürekli nem ister nem açığı ortaya çıkar ve yağış oluşmaz.
 
 
 
 
 
 SAYFA 89 İKLİM TİPLERİ ÖLÇME DEĞERLENDİRME SORULARI
 
SORU-1-Karalar yarım kürelere eşit oranda dağılsaydı yeryüzünde sıcaklık değişiminde nasıl bir değişme olurdu?
 
Karaların eşit dağılması demek sıcaklığın yarım küreler arasında daha dengeli dağılmasına yol açacaktı.Kuzey yarım küre de karalar fazla olduğu için kuzey yarım kürenin sıcaklık ortalamaları güney yarım küreye oranla daha fazladır.Çünkü karalar denizlere oranla daha fazla ısınır bu durum olmazsa sıcaklık dağılımı iki yarım küre arasında daha dengeli olacaktı.
 
SORU-2-Ekvatoral iklim tipinde konveksiyonel yağışların görülmesinin nedenlerini açıklayınız?
 
Konveksiyonel yağışlar ısınan havanın yükselmesi ve soğuması sonucu oluşur.Ekvatoral bölgede yıl boyu sıcaklık şartları yüksek olduğu için ısınan hava yükselecek soğuyarak yağış bırakır.Bu olaya nemlilik şartlarıda eklenince bölgede sürekli bu şekilde yağışlar görülür.
 
SORU-3-Akdeniz ikliminde görülen yaz sıcaklığı ve kuraklık hangi iklim olaylarıyla bağlantılıdır?
 
Güneyden gelen sıcak karakterli hava kütlelerinin etkisi sonucu nem açığı oluşur şiddetli buharlaşma ile birlikte kuraklık oluşumunda etkili olur.
 
SORU-4-Kıtaların batı kıyılarındaki sıcak su akıntıları ve nemli batı rüzgarları hangi
iklim tipinin oluşmasında etkilidir?
 
Okyanusal iklim
 
SORU-5-Okyanusal iklimde nemliliğin fazla olması yıllık yağış miktarını nasıl etkiler?
 
Yıllık yağış miktarını arttırıcı etki yapar.Nemlilik şartlarının yüksek olması yağış miktarınıda arttırır.
 
BOŞLUK DOLDURMA SORULARI
1-Nem yetersizliği
2-Sıcaklık
3-Yükselerek soğuması ve yağışa
4-Troposfer
5-Su buharı
6-Kısa süreli
7-Hava Durumu
8-Meteoroloji
9-Uzun süreli
10-Klimatoloji bilimi
11-Hava durumu
12-Barometre
13-Yükselici hava
14-YB alanlarından AB alanlarına eser
15-Dünyanın günlük hareketi
16-Maxsimum nem
17-Konveksiyonel----cephe (frontal)
18-Hava kütlesi
19-30 derece
Aşağıdaki yargıların Karşısına ‘İKLİM ve HAVA DURUMUifadelerinden uygun olanları yerleştiriniz.
1-      Hava durumu
2-      İklim
3-      İklim
 
DOĞRU YANLIŞ SORULARI
1-D    2-Y   3- D 4- Y 5- D 6- Y 7- D   8- Y 9- D 10- Y   11- Y   12- D 13- D
 
TEST SORULARI
1-A 2- C 3-B    4- D 5- D   6- E 7- A 8- B 9- D  10-A   11- B 12-D
 
 
   
 
Bu web sitesi ücretsiz olarak Bedava-Sitem.com ile oluşturulmuştur. Siz de kendi web sitenizi kurmak ister misiniz?
Ücretsiz kaydol