11. SINIF SAYFA 50 ETKİNLİK ÇALIŞMALARI
Mal ve hizmetlerin sağlanmasıdır.
ÜRETİM
Mal ve hizmetlerin tüketiciye ulaşmasıdır.
DAĞITIM
Mal ve hizmetlerin kullanımıdır.
TÜKETİM
Kitabınızdaki kavram haritasını inceleyerek doğal unsurların üretim ,tüketim,dağıtım faaliyetleri üzerine etkisinin nasıl olduğunu değerlendiriniz.
Üretim tüketim dağıtım etkinlikleri birçok faktörden etkilenir.Bunlar sanayi tesisi için yer seçimi,su , iklim ve yer şekilleridir.
Ham maddenin bozulabilir olduğu yerlerde tesisler genellikle ham madde kaynağına yakındır veya kolay ulaşabilecek bir yerdedir.
Örneğin, konserve tesisleri çoğu kez meyve ve sebze yetiştirilen bölgelerde
kurulur.Üretim etkisi
Bazı ham maddelerin işlenmesi sırasında büyük oranda suya ihtiyaç vardır.
Kâğıt ve demir-çelik sanayisi ile termik ve nükleer santraller gibi
tesislerde de su büyük önem taşır. (üretime etkisi)
Su büyük önem taşır bu noktada suyun varlığı miktarı yada yokluğu kurulacak tesis üzerinde etki oluşturarak üretim ve beraberinde üretilecek ürünün dağıtım ve tüketimine etkide bulunur.
İklim, bazı sanayi kollarının yer seçiminde dolaylı etkiye sahiptir. Ham
madde olarak tarımsal ürünlerin kullanıldığı tesisler, iklim koşullarının bu
maddeleri etkilemesi nedeniyle dolaylı yoldan etkilenir. Bazı tesisler üzerinde
ise doğrudan etkiye sahiptir. Uçak sanayi üzerine etkisi doğrudandır.
Gemi tezgâhları da iklimden doğrudan etkilenir. Şiddetli soğuklarda gemi inşa
faaliyetlerinin durması, yazın sıcakta demir-çelik aksamının ısınması çalışma
koşullarını güçleştirir. (üretime etkisi)
İklim koşulları çalışanlar üzerinde de etkilidir. Şiddetli sıcaklar, verimi
düşürürken şiddetli soğuklar ısıtma sorunu nedeniyle maliyeti arttırır.
Yer şekilleri, ulaşımı etkilediği için dolaylı olarak üretim, dağıtım ve
tüketim faaliyetlerini de etkiler. Ham maddenin gerek işleneceği tesise
götürülmesi gerekse mamul ürünün tüketiciye sunulabilmesi ulaşımla
bağlantılıdır. Kara yolları ve demir yolları güzergâhları yer şekillerinden
etkilenir.
Enerji hatlarının güzergâhları dikkatli seçilmeli veya bu hatlar yer altına
gömülmelidir. Bu da yer şekilleri ve iklimle ilgilidir. Hidroelektrik enerji
için uygun yer şekilleri ve su potansiyeli gerekmektedir.
Yer şekilleri, iklim ve su kaynakları, bitki örtüsünün gelişmesinde etkili
olur.
Bitki örtüsü tarımsal hammadde kaynaklarının ortaya çıkması üzerinde etkili
olarak üretimi etkiler.
İklim şartları dağıtımı da etkiler. Kar yağışları, don olayları gibi iklim
olayları dağıtımında aksamasına neden olur.
Yer şekilleri ise ulaşımı etkilediği için dolaylı olarak üretim ,dağıtım ve tüketim faaliyetlerini etkilemiş olur.Uygun ulaşım koşulları hem üretilen ürünün rahatça mevcut pazarlara taşınmasına sebeb olarak maliyeti düşürür tüketimi destekler.
Sonuç olarak mevcut sanayi kollarının gerek yer seçimi gerekse üretim miktarı bunun pazarlara taşınması ve tüketilmesinde iklim,su,yer şekilleri doğrudan yada dolaylı etkide bulunur.Dönem dönem üretimi destekleyici özellik gösterebilir dönem dönem şartları zorlaştırabilir…Unutulmamalıdır ki üretim ,dağıtım ve tüketim bozulmaz bir halkadır.Tüketimdeki artış direk üretimi etkiler bu iki etkenin oluşmasında dağıtım koşullarıda önemli rol oynar ürettiğinizi dağıtamazsanız tüketim miktarı azalır talep gelmediği içinde üretim düşer.
11.SINIF SAYFA 52 ETKİNLİK ÇALIŞMASI
Sütün üretim aşamasındaki serüveni kitabınızdaki kavram haritasında gösterilmiştir.
Sütün işlenip fabrikadan çıkışından soframıza gelene kadar dağıtım ve tüketim aşamalarında etkili olan doğal faktörleri ve nasıl etkili olduklarını söyleyiniz.
Sütün üretim aşamasından soframıza gelene kadar etkili olan doğal faktörler içerisinde özellikle iklim şartları hayvancılık yapılan bölgeyi o bölgedeki çayır yetişmesini direk etkiler buda üretim miktarı üzerinde etkili olur.
Yaz yağışının olduğu alanlarda gür otlaklar yetişeceğinden verim artar maliyet azalır.Aksi takdirde hayvanları hazır yemle beslemek zorunda kalırsınız buda maliyeti arttırır.
Olumsuz iklim koşulları ulaşımı olumsuz etkileyerek ulaşım maliyetlerini
arttırır. Süt ürünlerinin bozulmaması için soğutmalı kamyonlarla taşınması
gerekir bu durum dağıtım maliyetlerini arttırır.
İklim şartları insanların tüketim alışkanlıkları üzerinde de etkili olur
Yine üretim yapılan bölgedeki yer şekilleri ulaşım üzerinde ve beraberinde dağıtım üzerinde etkili rol oynar.Uygun ulaşım koşulları maliyeti düşürür.Kışın kapanan yollar dağıtımı olumsuz etkiler.Yine dağlık ve engebeli arazi ulaşımda zorluklara oluşturacağı için fabrika yeri olarak seçilmez buda süt ile fabrika arasındaki mesafeyi arttırır beraberinde sütün taşınması sonucu maliyet artar.
LİSE 3. SINIFLAR SAYFA 53 ETKİNLİK ÇALIŞMASI
Kitabınızdaki panoda üretim, dağıtım ve tüketim unsurlarını etkileyen beşerî faktörler verilerek bunlardan ulaşımın etkisi açıklanmıştır.
Siz de diğer faktörlerin üretim, dağıtım ve tüketimi nasıl etkilediğini söyleyiniz.
Beşerî unsurların üretim, dağıtım ve tüketim sürecine etkisi
Üretimi Etkileyen Beşeri Faktörler:
1.SERMAYE
2.İŞ GÜCÜ
3.TARIMSAL FAALİYETLER
4.TEKNOLOJİK GELİŞMELER
5.SANAYİNİN ETKİSİ
6.HAM MADDENİN ETKİSİ
Dağıtımı Etkileyen Beşeri Faktörler:
1.ULAŞIM
2.MODERN PAZARLAMA TEKNİKLERİ
3.İLETİŞİM
4.İNSAN KAYNAKLARI
5.YERLEŞİM ÖZELLİKLERİNİN ETKİSİ
Tüketimi Etkileyen Beşeri Faktörler:
1.TEMEL İHTİYAÇLAR
2.TANITIM, REKLAM VE KİTLE İLETİŞİM ARAÇLARI
3.GELİR DÜZEYİ
4.MODA
5.TEKNOLOJİK GELİŞMELER
Şimdi bunları tek tek açıklamaya çalışalım…
Üretimi etkileyen beşeri faktörler
Sermaye güç demektir.Üretim yapabilmek için sermayeye sahip olmak gerekir çünkü üretim yapılacak fabrikaların açılabilmesi belirli bir maddi güç gerektirir.Sermaye yine tarımsal üretim de çiftçi için tohum,traktör,gübre ve diğer masraflar için gereklidir.
İş gücü üretim için son derece önemlidir.Üretim faaliyetlerinde gerek vasıfsız gerekse nitelikli işgücü olmalıdır.Teknolojik imkanlar iyi olsa bile iş gücüne her zaman ihtiyaç duyulur.Yapılacak faaliyetler için nitelikli iş gücü özellikle ön plana çıkar.Bölgenin nüfus özellikleri iş gücü üzerinde etkilidir .Gelişmiş ülkeler iş gücü sıkıntısı çeker gelişmekte olan ülkelerde bu sorun çok fazla yoktur geri kalmış ülkelerde ise iş gücü fazlalığı yani işsizlik söz konusudur.
Tarımsal faaliyetler ise üretim için ham madde oluşturur.Tarımsal zenginlik beraberinde o bölgede o ürünlerin işlenerek üretim faaliyetlerinin artmasında etkilidir.Tek başına tarımsal faaliyetler üretimin kendisini oluşturur.Uygun koşullar üretimin desteklenmesini ve çeşitliliği sağlar.
Teknolojik gelişmeler ne kadar iyi koşullarda olursa bu mevcut üretimi ve üretim miktarını etkiler.Mevcut hammaddelerin işlenebilmesi için gelişmiş teknolojiye dayalı fabrikaların varlığı üretimi olumlu etkiler.Düşünün ki bor minerallerine sahipsiniz ancak bu madeni işleyecek teknolojiye sahip değilseniz üretim olumsuz etkilenir.Üretimin artmasını ,hızlanmasını kolaylaşmasını sağlar.
Sanayi faaliyetleri üretim faaliyetlerinde üretimin oluşmasını sağlayan tesislerdir.Üretilecek ürün için o bölgede uygun sanayi tesislerinin varlığı üretimi destekler.Bulunduğunuz bölgede çay yetişiyor ancak çay işleme tesisi yok o zaman toplanan ürün elde kalacak buda üretimi negatif etkiler.
Üretim yapılacak bölgede ham madde varlığı önemlidir.Aksi takdirde üretim faaliyetleri için gerekli ham maddeyi dışardan alırsınız buda maliyeti arttırır.Buda fiyatlara yansır tüketimi azaltarak üretim miktarına olumsuz etki yapar.Ham madde varlığı ve çeşitliliği üretimi olumlu etkiler.
Dağıtımı etkileyen beşeri faktörler
Ulaşım imkanlarının iyi olması ürünün daha hızlı kolay ve masrafsız pazarlara ulaştırılmasını sağlar .Maliyet düşer kar oranı artar buda mevcut üretime olumlu yansır.
Modern pazarlama yöntemlerinin dağıtım üzerine etkisini mevcut ürünün Pazar payının araştırılması,reklamının yapılması ,bayiliklerin açılması dağıtımın daha sağlıklı verimli işlemesine yol açar dağıtımla birlikte tüketim ve beraberinde üretime katkıda bulunur.
İletişimin etkisi olarak kitle iletişim araçlarının kullanılması aracılığıyla üretici ,dağıtıcı,tüketici arasındaki bağlantıyı kurarak dağıtımı daha verimli ve hızlı bir hale getirir.Kitle iletişim araçları aracılığıyla yapılan dağıtım son yıllarda gelişme göstermiştir.Ürünlerin pazarlanması ve dağıtımında etkili rol oynar.
İnsan kaynakları dağıtımda nitelikli işgücü olarak karşımıza çıkar.İşinin ehli nitelikli elemanlar her zaman için dağıtım firmaları için önemlidir.Dağıtım şirketindeki kalite insan kaynaklarının uygun eleman seçimleri ile mevcuttur.Bu konuda ki verimlilik dağıtımdaki verimliliği etkiler.
Yerleşme özellikleri olarak önemli Pazar potansiyeli yüksek olan kalabalık şehirler ve bu şehirlere yakın noktalar dağıtım faaliyetlerinin yoğunlaştığı alanlar olarak karşımıza çıkar öncelik bu bölgelere verilir.Dağıtım yapılacak bölgedeki verimlilik dağıtım faaliyetlerinin daha kısa süreli ve verimli gerçekleşmesini sağlar buda mevcut maliyeti olumlu etkiler.Kıs mesafede yüksek dağıtım oranı her zaman için avantajdır.
Tüketimi etkileyen faktörler
Temel ihtiyaçlar tüketimde belirleyici etkenlerden biridir.İnsanlar için olmazsa olmazlardır.Yapılan üretim faaliyetinin insanların temel ihtiyaçlarına hitap etmesi tüketimi arttırır.İnsanların ihtiyaç kriterleri farklıdır ekonomik yapının yüksek olduğu bir nokta ile daha düşük olan noktanın tüketim alışkanlıkları farklıdır.Önemli olan üretilen ürünün insanların ihtiyaçları için önem sıralamasıdır.
Tanıtım reklam ve kitle iletişim araçları mevcut ürünün en iyi şekilde daha fazla insana tanıtılmasına yol açar bununla beraber o ürün için mevcut alıcı sayısı artar buda tüketimi ciddi derecede etkiler.Tüketimdeki nüfus payının artması da tüketimi hızlandırır.
Gelir düzeyi insanların tüketim alışkanlıkları için önemlidir.Tüketimi direk etkiler.Gelir düzeyinin yüksek olması insanların tüketim alışkanlığını arttırır.Parası olan insanlar alışveriş yapar aksi takdirde öncelik temel ihtiyaçlara kayar.
Moda:İnsanların vazgeçemediği özelliklerinden biride popüler olanı tercih etmektir.Moda insanları tüketime yönlendirir ihtiyaç listesinde olmayan bir ürün çok rahat tüketim listesine girebilir.
Teknolojik gelişmeler yeni ürünlerin piyasaya sürülmesi insanların tüketim alışkanlıklarını etkileyebilir.İnsanın doğasında en güzeli en iyisinin kendisinde olması duygusu hakimdir.Teknolojik gelişmeler sonucu ortaya çıkan yeni ürünler tüketim için tetikleyici bir rol oynar.İnsanlar rahatlarına düşkündür teknolojik insan hayatını kolaylaştıran ürünler tüketimde ön plana çıkabilir.
LİSE 3. SINIFLAR SAYFA 54 ETKİNLİK ÇALIŞMASI
Pamuk bitkisinin üretim aşamasından tüketimine kadar geçen sürede etkili olan beşeri unsurları yazınız.
Bir önceki sayfadan yararlanarak bu soruyu cevaplamamız gerekirse üretiminde etkili olan beşeri faktörler pamuk ekimi yapılabilecek gerek teknolojik imkanların gerekse üretimden olgunlaşma dönemine kadar gerekli sulama ihtiyacının karşılanabilmesi bunları oluşturabilecek bir sermaye gereklidir.O bölgede yada çevre bölgelerde pamuk için uygun sanayi tesislerinin varlığı,üretilen pamuğun hızlı bir şekilde dağıtıma aktarılması için uygun teknolojik gelişmeler pamuğun hem üretim miktarını hem pazara ulaşma kalitesini etkiler.
Yine dağıtım aşamasında üretim bölgesinin uygun ulaşım koşullarına sahip olması,modern pazarlama yöntemlerine uygun pazarlanması dağıtım faaliyetlerini etkiler.
Yine pamuk için oluşturulan pazar yapısının çeşitli olması kullanıldığı sektörlerin bolluğu,Kullanıldığı sektörlerde yapılabilecek yoğun reklam tanıtım faaliyetleri,bölgenin genel gelir düzeyi,üretilen ürünün kalitesi ve insanlar için temel ihtiyaç gurubuna girip girmemesi ,üretilen ürünlerin fiyat sınıflandırması tüketilen pamuk üzerinde etkilidir.
Özetle pamuk için üretim tüketim dağıtım faaliyetlerinde tarladan toplanıp işlenmesinde uygun koşulların varlığı dağıtımında ki maliyet ve ulaşım avantajları tüketimine yönelik üretilen ürün çeşitliliği ,Pazar potansiyeli ,temel ihtiyaç sınıflandırmasındaki sıralaması etkili olan beşeri faktörler olarak karşımıza çıkar…
SAYFA 55 ETKİNLİK ÇALIŞMASI
Aşağıdaki kavramları kullanarak beşeri faaliyetler ve ekonomi çerçevesinde uyugun cümleler oluşturunuz.
Reklam faaliyetleri tüketimi arttırmada önemli bir etkendir.
Bir bölgenin nüfus miktarındaki artış tüketimi arttırır.
Teknolojik gelişmeler insanların tüketim alışkanlıklarını arttırır.
Pazarlama teknikleri üretim tüketim dağıtım arasındaki ilişkide önemli bir rol oynar.
Dinamik nüfuslu bir ülkede girişimci ruha sahip insanlar farklı iş kollarının oluşmasını sağlarlar.
İhtiyaçların tür ve özellikleri tüketimi direk etkileyerek üretimde de rol oynar.
Siyasal ve politik ilişkiler ülkeler arası ticarette önemlidir.
Tüketimdeki hızlı artış üretim kapasitesinin zorlanmasına yol açar.
Bilim ve teknoloji üretim ,dağıtım,tüketim faaliyetlerinde kalite ve miktarı arttırır.
11 .SINIFLAR SAYFA 56 ETKİNLİK 1-2-3
ETKİNLİK 1
Kitabınızda verilen örnek metinden yola çıkarak sizlerde aşağıdaki cümlelerden faydalanarak kitabınızdaki gibi örnek metinler oluşturunuz.
Yaşadığım yer önemli yollar üzerinde bulunmaktadır.
Sanayi faaliyetleri yoğun bir şekilde yapılmaktadır.
Nüfus ve özellikleri üretim dağıtım ve tüketim faaliyetlerinde etkilidir.
Milyonlarca insanın faaliyetlerini sürdürdüğü bir özellik taşımaktadır.
Giriş kısmını ben veriyorum devamını yorum gücünüzü kullanarak yazmanızı istiyorum sevgili gençler.
Kafanızda coğrafi konum olarak geçiş bölgesi olan ulaşımın, sanayi faaliyetlerinin geliştiği beraberinde yoğun nüfuslu üretim tüketim dağıtım faaliyetlerinin yüksek olduğu bir ülke yada şehir düşünerek burada bahsedilen cümleleri bu şehre uygulamaya çalışın…
ETKİNLİK 2
Yine bu etkinlik çalışmasında da kitabınızda verilen kavramları anlamlı metin haline dönüştürünüz.
Bir kaç tanesine örnek veriyorum kalanını sizin yapmanızı istiyorum…
Teknolojik gelişmeler bir bölgede üretim tüketim ve dağıtım hizmetlerini olumlu etkiler.Hele de bu imkanlar reklam faaliyetleri ile birleşirse özellikle tüketim faaliyetleri artar…
Sermaye birikimi fazla olan bölgeler üretim faaliyetlerinde öncü tesislere sahip olur.Bu tür alanlarda iletişim hizmetlerindeki gelişmeler özellikle dağıtım faaliyetlerinde olumlu bir etkendir…
ETKİNLİK 3
Kitabınızda verilen panoda üretim, tüketim ve dağıtım faaliyetlerine etki eden beşerî olaylar
ve özellikleri harfler konularak verilmiştir. Bu harfleri örnekteki gibi ven şemasında uygun yerlere yerleştiriniz.
1-Soğuk hava depolarının yapılması üretilen malların korunması ve dağıtımı esnasında daha fazla dayanmasını sağlayarak etkili olur.Örnek balıkçı teknelerine soğuk depoların yapılması üretim miktarını etkilemiştir. ÜRETİM-DAĞITIM
2-İletişim hizmetlerinin gelişmesi dağıtım faaliyetleri arasındaki irtibatı sağlayarak daha sağlıklı olmasını sağlar bu olanakların gelişmesi de mevcut tüketimi arttırır. DAĞITIM-TÜKETİM
3-Yeni ulaşım yollarının yapılması ve ulaşımın çeşitlenmesi üretilen malın daha çabuk pazarlara sürülmesine yol açar insanlar ellerindeki malları satabileceği duygusuna kapılması yada satması daha fazla üretim yapmalarına yol açar dağıtımı kolaylaştırır beraberinde tüketimi olumlu etkiler. ÜRETİM-DAĞITIM-TÜKETİM
4-Sanayi tesislerinin faaliyete geçmesi direk etkisini üretimde görürüz.Bölgede sanayi tesisleri sonucu üretimin artması dağıtım hizmetlerini de geliştirebilir ancak temel etken üretimdir. ÜRETİM
5-Modern pazarlama yöntemlerinin kullanılması direk olarak dağıtımda etkili olur.Daha geniş bir kitleye ulaşmak tüketimi arttırır.Bunun için bayiler oluşturmak ,ürün hakkında Pazar araştırması yapmak dağıtım faaliyetleri için önemlidir.Bu alanda yapılan çalışmalar daha fazla tüketim demektir. DAĞITIM ve TÜKETİM
6-Nitelikli iş gücünün sağlanması üretim ve dağıtım esnasında nitelikli iş gücü olması bu iki sektörü olumlu etkiler. ÜRETİM-DAĞITIM
7-Tanıtıcı reklam filmlerinin yapılması ulaşılan Pazar kitlesini arttırarak tüketimi destekler.TÜKETİM
8-Nüfusun artması mevcut ortam içerisin de daha fazla üretim dağıtım ve tüketim demektir.
TÜKETİM-ÜRETİM-DAĞITIM
Konu ile ilgili yorum farklılıkları olabilir…Değerlendirmelerde dolaylı etkilerde olabilir ancak verilen cevaplarda ana etkenler üzerine durulmuştur.
Gözden kaçan hususları yada farklı yorumları yorum kutucuklarından iletebilirsiniz…
11.SINIF SAYFA 60 ETKİNLİK ÇALIŞMALARI
Kitabınızdaki şekillerde petrolün üretim dağıtım ve tüketim faaliyetleri gösterilmiştir.
SORU-1-Petrolün üretimden tüketime kadar geçirdiği aşamaları fotoğraflardan hareketle anlatınız.
İlk resimde petrolün ham petrol olarak çıkartılması boru hatlarıyla yada boru hatları sonrası deniz yolu tankerlerle ya başka bir boru hattına yada rafineliye taşınmasını burada işlendikten sonra kara yolu ulaşımı ile tüketim amaçlı benzin istasyonlarına ordan da arabalarda kullanılarak tüketim faaliyetinin gerçekleşmesi anlatılmıştır.
Petrol taşımacılığında sıvı özellik göstermesinden dolayı boru hatları ve çok yüksek miktarda petrol yükleyebileceğiniz tankerler kullanılır.
Soru -2-Kömür ile petrolün dağıtımını ,üretim ve tüketimini temel olarak karşılaştırınız.
Kömür üretiminde kömür ocakları sonrası gerek karayolu ,gerek demir yolu,gerekse deniz yolu kullanılarak mevcut kullanım alanlarına aktarılır.Kömür daha çok demir çelik endüstrisi,elektrik üretimi,ve yakacak olarak tüketilir.Katı bir kaynak olduğundan demir yolu taşımacılığı her zaman için tercih edilir ve avantajlıdır.Özellikle demir üretiminde kömür bölgeye götürülmektense demir bölgeye getirilerek işlenir ancak her tesis için bu özellik geçerli değildir.Termik santrallerde elektrik üretiminde kullanılır.Evlerimizde yakıt olarak kullanımında yakın merkezler için kara yolu tercih edilir.Kullanım yoğunluğu petrol kadar çeşitli değildir.Taşıma özellikleri petrole oranla farklıdır.
Petrolün üretim ve dağıtım faaliyetleri yukarıda anlatılmıştır.Tüketim olarak kömüre oranla daha gereklilik sahibidir.Kullanım alanı daha çeşitlidir.Boru hattı taşımacılığı bir avantajdır.
ETKİNLİK -2-
Kitabınızdaki resimlerde yapılan sohbet sonrası üretim ,tüketim,dağıtım faktörlerinin birbirine etkisini analiz ediniz.
Burada üretim tüketim ve dağıtım bir arada düşünülerek en avantajlı koşulların sağlanmasına özen gösterilmektedir.
Hammadde bölgesi olması ucuz işgücüne sahip olması işin üretim kısmıyla ilgili limanlara sahip olması ve önemli Pazar alanına yakın olması da dağıtım ve tüketimde önemli avantajlar sağlar özellikle dağıtımda maliyeti düşürür tüketimi destekler.
11.SINIFLAR SAYFA 63 ETKİNLİK ÇALIŞMASI
Aşağıda bazı önemli doğal kaynaklar ve özellikleri verilmiştir.Bu özelliklerden ve ön bilgilerinizden hareketle tablodaki boşlukları örnekteki gibi doldurunuz.
|
Doğal Kaynak Türleri
|
Nereden elde edildiği,Oluşum Kökenleri
|
Kullanım amacı ,Faydaları ve Önemi
|
|
Kömür
|
Bitkisel maddelerin yer altında depolanarak değişime uğramasıyla oluşur
|
Isınma ve termik santrallerde elektrik enerjisi elde etmekte kullanılır.
|
|
Petrol
|
Petrol, denizlerdeki bitki ve hayvanların çürüdükten sonraki kalıntılarından oluşur. Bu kalıntılar deniz yatağında milyonlarca yıl boyunca çürüdükten sonra, geriye yalnızca yağlı maddeler kalır. Çamur ve büyük kaya katmanları altında kalan yağlı maddeler de petrol ve gaza dönüşür.
|
Mazot, benzin, gaz yağı petrolün en çok bilinen ürünleridir. Mumlarda ve cilalarda petrol bulunur, parfümler, kozmetikler , etilen, tırnak cilası yapımında kullanılan aseton, yapay kauçuk, plastik, sıvı deterjan yapımında kullanılan kimyasal maddeler, bazı ilaçlar hep petrol sayesinde vardır.tekstil ürünü de petrolden üretilen maddeler sayesinde yapılmaktadır.
|
|
Uranyum
|
Uranyum, 1800°C’a doğru eriyen, gümüş beyazlığında bir madendir.
|
Nükleer enerji üretiminin (nükleer reaktörler ve piller, atom bombalan) temel hammaddesi olarak kullanılır
|
|
Doğalgaz
|
Fosil yakıtlar grubundan hidrokarbon esaslı doğalgaz, yer altında gözenekli kayaların boşluklarına sıkışmış olarak yada petrol yataklarının üzerinde gaz halinde büyük hacimler şeklinde bulunur.Doğalgaz; %95 metan, az miktarda da etan, propan atom, bütan ve karbondioksitten oluşan renksiz, kokusuz ve havadan hafif bir gazdır.
|
Ham petrole alternatif bir yakıt olarak dış enerji çeşitliliği açısından stratejik bir avantaj sağlar. Günümüzde doğalgaz sanayi için vazgeçilmez bir yakıt konumuna gelmiştir.Elektrik üretimi ,ısınma ,mutfaklarımızda kullanılır.
|
|
Ormanlar
|
Uygun iklim koşullarında yetişme imkanı bulan Orman; ağaçlarla birlikte diğer bitkiler, hayvanlar, mikroorganizmalar gibi canlı varlıklarla toprak hava, su , ışık ve sıcaklık gibi fiziksel çevre faktörlerinin birlikte oluşturdukları karşılıklı ilişkiler dokusunu simgeleyen bir ekosistemdir.
|
Kullanım alanı geniştir.İlaç sanayi,yakacak ,mobilya,kırtasiye,kağıt sayılabilir.
|
|
Çayır ve otlaklar
|
Kurak ve yarı kurak bölgelerde yağış azlığından dolayı ağaç yetişmeyen yerlerde yada yüksek yerlerde yaz yağışlarına bağlı olarak görülen doğal bitki örtüsüdür.
|
Kullanım alanları hayvancılık sektöründe ön plana çıkar.
|
|
Güneş enerjisi
|
İklim koşullarının elverişli olduğu yerlerde güneşlenme süresi ile bağlantılı gelen ışınların çeşitli sistemler kullanılarak enerjiye dönüştürülmesidir.
|
Son yıllarda alternatif enerji kaynağı olarak kullanılması konusunda çalışmalar sürüyor. Güneş Enerjisinden Doğrudan Isı Enerjisi ,
Güneş Enerjisinden Doğrudan Elektrik Enerjisi ,
Güneş Enerjisinden Hidrojen Enerjisi elde etmek mümkündür. Kullanım suyu ısıtılması, yüzme havuzu ve limonluk ısıtılması ; kaynatma ve pişirme ; bitkisel ürünlerin kurutulması , su damıtılması , yapıların ısıtılması ve soğutulması
|
|
Rüzgar
|
Doğadaki ısınma özelliklerine bağlı olarak oluşan basınç farkında havanın yer değiştirmesi sonucu oluşan doğal bir kaynaktır.
|
Elektrik üretme ,Pilleri şarj etme
Su depolama ,Taşımacılık
Su pompalama ,Tahılların öğütülmesi
Soğutma
|
|
Gelgit
|
ay ve güneş'in yeryuvarı
üzerindeki çekim güçleri nedeniyle deniz yüzünde, özellikle
anadenizlerde
su düzeyinin alçalması, kabarması olayı,
|
Gel-git enerjisini elektriğe dönüştürmek için yaygın olarak, uygun bulunan koyların ağzının bir barajla kapatılarak, gelen suyun tutulması, çekilme sonrasında da yükseklik farkından yararlanılarak türbinler aracılığı ile elektrik üretilmesi hedeflenir.
|
|
Biyokütle
|
Biyokütle enerji teknolojisi kapsamında; odun (enerji ormanları, ağaç artıkları), yağlı tohum bitkileri (ayçiçek, kolza, soya v.b), karbo-hidrat bitkileri (patates, buğday, mısır, pancar, v.b), elyaf bitkileri (keten, kenaf, kenevir, sorgum,vb.), bitkisel artıklar (dal, sap, saman, kök, kabuk v.b), hayvansal atıklar ile şehirsel ve endüstriyel atıklar değerlendirilerek enerji elde edilir.
|
Biyokütle yenilenebilir, her yerde yetiştirilebilen, sosyo-ekonomik gelişme sağlayan, çevre dostu, elektrik üretilebilen, taşıtlar için yakıt elde edilebilen stratejik bir enerji kaynağıdır. Türkiye sadece odun, bitki ve hayvan atık-artıklarından yakacak olarak ısınma ve pişirmede yararlanmakta
|
|
Toprak
|
Toprak; kayaların ve organik maddelerin çeşitli derecedeki ayrışma ürünlerinden meydana gelen, içinde geniş bir canlılar topluluğu barındıran, bitkilere durak yeri ve besin kaynağı olan ve katı yer kabuğunun, uzun zaman içerisinde belirli özellikler kazanan en üst kısmını saran doğal, dinamik bir yapıdır.Sıcak ve nemli bölgelerde oluşumu daha hızlıdır.
|
Tarımda ,hayvancılıkta,ormancılıkta sanayide kullanılır.Seramik ,porselen,tuğla ,kiremit örneklendirilebilir.
|
|
Çakıl-kum depoları
|
Akarsu yataklarında yada biriktirme alanlarında görülür genelde taşınmış özellikleri gösterir.
|
Tarımsal amaçlı ve inşaat sektöründe kullanılır.
|
|
Su kaynakları
|
Doğada mevcut su döngüsü bünyesinde oluşan kaynaklardır.Bunlar akarsular ,göller,yer altı suları ,buzul erimesi sonucu oluşan sular olarak belirtilebilir.
|
Kullanım alanı olarak en temel gıdamız su ihtiyacımızda,temizlik,tarım,sanayide kullanılır,enerji elde edilmeside kullanım alanlarından biridir.
|
|
Doğal turistik kaynaklar
|
Ormanlık alanlar,göller, şelaleler,
denizler doğal yaşam alanları,doğal turistik kaynak gurubuna girer.
|
Kullanım alanı daha çok turistik amaçlıdır.
|
11.SINIFLAR SAYFA 67-68 ÖLÇME DEĞERLENDİRME SORULARI
SORU-1-Dağıtım üretim ve tüketimi nasıl etkiler açıklayınız.
Ürünlerin dağıtımı önemli bir etkendir.Üretilen mal hızlı bir şekilde geniş pazarlara aktarılabilmesi o ürüne olan ihtiyacı arttırır buda üretimi destekler.Bozulmadan hızlı bir şekilde geniş pazar payı olan bölgelerine aktarılması da tüketimi arttırır.
SORU-2-Doğal kaynak ve ekonomi arasında nasıl bir ilişki vardır.
Doğal kaynaklar bakımından zengin olan ülkeler bu kaynaklardan etkin bir şekilde faydalanma yoluna giderler.Bu kaynaklardan faydalanmak için yapılan yatırımlar tesisler sonucu işlenen ürünlerden elde edilen gelir o ülke ekonomisinin temel taşını oluşturur. Yeterli sermaye ve teknolojiye sahip olmayan ülkeler bu kaynaklarını daha ucuz fiyata dış ülkelere işlenmeden satmak zorunda kalır.
SORU-3-Medyanın bir ürünü tüketiciye sunmasındaki etkisini söyleyiniz.
Medya bir ürünün pazarlanmasında geniş kitlelere aktarılmasında insanların bu ürüne yönlendirilmesinde çok etkili bir rol oynayarak o ürünün daha fazla tüketilmesinin önünü açar.Daha geniş kitlelere ulaşmak tüketimi destekler.
SORU-4-Üretim tüketim dağıtım arasındaki ilişkiyi bir örnekle açıklayınız.
Üretilen tarımsal bir ürün örnek süt işlenmek için tesislere oradan işlendikten sonra dağıtım aşaması sonucu tüketiciye ulaşarak sofralarımıza gelir.Yada petrol üretilmesi boru hatları ,tanker vb işlenecek tesislere aktarılması oradan işlendikten sonra tekrar dağıtım sistemi ve tüketiciye ulaşarak bu etkileşim tamamlanır.
SORU-5-İklimin üretim ,dağıtım tüketim üzerine etkisini örnekle açıklayınız.
İklim şartlarının uygun olması tarımsal üretimi olumlu etkiler.Örnek Marmara bölgesinde çeşitli iklimlerin varlığı tarımda çeşitlilik sağlar.Yine üretilen ürünlerin dağıtılmasında uygun iklim koşulları dağıtım işlemini daha ekonomik kılar.Örnek Doğu Anadolu da dağıtım hizmetleri Marmara ya oranla daha zor ve masraflıdır.Bu iki olayda meydana gelen olumlu yada olumsuz etkileşim tüketimi de direk etkiler.
SORU-6-Günümüzde internetin ulusal ve uluslararası ticarette nasıl bir rolü vardır.
İnternet dünyada özellikle Pazar payını büyüterek firmaların dünyanın bir çok noktasına ulaşarak ürünlerini tanıtmasına ve satmasına olanak sağlar.Firmalar bu bağlantılar doğrultusunda daha fazla kazanç sağlar beraberinde üretim mevcut tüketime dayalı olarak artarak ticareti canlandırır.Yine insanların alışveriş özelliklerinde değişikliğe yol açarak insanların alışveriş merkezlerine gitmeden bu ihtiyaçlarını gidermesini sağlar.
SORU-7-Sanayi faaliyetlerinin gelişmesi üretim tüketim dağıtımı nasıl etkilemiştir.
Bir bölgede sanayileşme o bölge için gelişme demektir.Gelişmişlikte birlikte yeni iş sahaları şehirleşme ,yaşam standartlarının yükselmesi beraberinde bölgeye yoğun göç hareketlerine yol açar.Artan nüfusla beraber bölgede üretim beraberinde gelişmiş dağıtım sistemleri ve bunların sonucu artan bir tüketim görülür.
SORU-8-İstanbul ve Çanakkale boğazlarının bir ürünün dağıtılmasında ki rolünü açıklayınız.
Bu boğazlar önemli geçiş noktalarıdır.Asya ve Avrupa’nın birbirine bağlantı noktasında yer almaları bu boğazları önemli bir dağıtım noktası haline getirir.Çanakkale boğazı İstanbul boğazının tamamlayıcısı durumundadır ve deniz yolu ile dağıtımda önemli merkezlerdir.Deniz yolu ulaşımı için önemli geçiş noktalarıdır.Özellikle petrol taşımacılığında bu boğazlar son derece önemlidir.
SORU-9-Ham maddeye yakınlığın bir ürünün üretimine etkisini bir örnekle açıklayınız.
Hammaddeye yakınlık bir ürünün üretimini olumlu etkiler.Hammaddeye yakın olması maliyeti düşürür o ürünün üretimi için başka bölgelerden mal getirmek yerine mevcut yerde yeterli hammaddenin bulunması üretimi olumlu etkiler.Örnek çay fabrikalarının doğu Karadeniz bölgesinde yoğunluk kazanması bölgedeki çay üretiminde etkilidir.Siz bu fabrikayı iç Anadolu bölgesine kurarsanız mevcut çayı işlemek için bu bölgeye getirmeniz gerekir buda maliyeti arttırır.
SORU-10-Günümüzde tüketimi arttırıcı faktörler nelerdir.Bir örnekle açıklayınız.
Tanıtım reklam,kitle iletişim araçları,moda,teknolojik gelişmeler, tüketimi arttırıcı etkenlere örnek verilebilir.
Reklam kampanyası sonucu bir ürünün ilgi çekici şekilde tanıtılması tüketimi arttırır.
Moda yaratılması o sezon için tüketimi arttırıcı etki sağlar,
Teknolojik gelişmeler insanlar için yakından takip edilir insanlara kolaylık sağlayan yeniliklerin varlığı tüketimi arttırır.
Herhangi bir ürünün kullanıldığı sektörlerin çeşitlendirilmesi tüketimi arttırır.
Aşağıdaki cümlelerde boş bırakılan yerleri uygun ifadelerle doldurunuz.
1-İletişim
2-İnsanların
3-İnsanların temel ihtiyaçları “
4-Teknocoğrafya
5-İklim ve yerşekilleri
Aşağıdaki ifadelerden doğru olanların yanına D yanlış olanların yanına Y yazınız.
1-D 2-Y 3-D 4-D 5-D 6-D
Aşağıdaki çoktan seçmeli soruları cevaplandırınız.
1-A süt
2-C Limanın Hinterlandı çok gelişmiştir.
3-E Ulaşım
4-E şıkkı
5-B II
6-
Canlı hayvan-et kombinası-sucuk-Tüketim artar-Sektörel çeşitlilik ve rekabet
Buğday -un fabrikaları-un-Tüketim artar-Sektörel çeşitlilik ve rekabet artar.
Deri-deri işleme fabrikaları-ayakkabı deri giyim sanayi -tüketim artar -Sektörel çeşitlilik ve rekabet
Demir-demir çelik-İnşat demiri-Tüketim artar-Sektörel çeşitlilik ve rekabet vb
7-Kitabınızdaki haritayı inceleyerek aşağıdaki soruları cevaplandırınız.
v Petrolün bölgelere göre rezervi ile tüketimi arasında dengesizlikler vardır.Rezervi fazla olan bölgelerde yeterli gelişim sağlanamamış ve tüketim düşüktür.
v Çıkartılan petrol sanayi ,şehirleşme ,teknolojinin gelişmiş olduğu petrol ürünlerinin kullanımına açık Avrupa,Amerika güneydoğu asya bölgesine taşınmaktadır.
v Orta doğu petrolleri daha çok Güney Doğu Asya,Avrupa ve Amerika bölgelerinde tüketilmektedir.
v Ekonomik faaliyet kollarının oluşmasında belirleyici bir rol oynamıştır.Üretim bölgelerinde petrol üretimine dayalı tesisleşme dağıtım ve tüketiminde ise yine petrol ürünlerinin kullanım alanlarına dayalı ekonomik faaliyetler gelişmiştir.
11.SINIF SAYFA 70 -74 HAZIRLIK ve ETKİNLİK ÇALIŞMALARI
Kitabınızdaki haritadan ve atlasınızdan faydalanarak aşağıdaki soruları cevaplandırınız.
SORU-1-Kitabınızdaki haritada yeryüzündeki medeniyetlerin kurulduğu Nil deltası,Mezopotamya,
İndus vadisi ,Sarıırmak ve Gök ırmak vadileri görülmektedir.Bu medeniyetlerin burada kurulmasının coğrafi sebeplerini belirtiniz.
Bu bölgeler orta kuşak içerisinde yer alan iklim şartlarının elverişli olduğu alanlardır.Yine bölgedeki su kaynakları verimli tarım topraklarının oluşmasında ve bölgenin tercih edilmesinde etkili olmuştur.Yine konum özellikleri itibariyle çevrelerine göre geçiş noktaları olmaları yada daha uygun yaşam koşulları barındırmaları bu bölgeleri cazip hale getirmiştir.
SORU-2-Dünya fiziki haritasına bakarak bu bölgelerin benzer ve farklı özelliklerini belirtiniz.
Benzer özellikler yer şekilleri bakımından tarım yapılabilecek düzlük bir saha olmaları akarsu kenarları boyunca yada vadi kenarlarına kurulmaları ortak özellik olarak gösterilebilir.Denize kıyı bölgelerinin bulunması da benzer bir özelliktir.
Farklılık olarak iklimsel özelliklerde değişiklikler görülebilir.İndus ganj Sarı ırmak bölgeleri ile Nil ve Mezopotamya bölgeleri iklim özellikleri bakımından farklılık barındırır.
SORU-3-Tarih boyunca bir çok medeniyete beşiklik etmiş olan ülkemiz Norveç’in coğrafi konumuna sahip olsa idi Türkiye’de bu kadar medeniyet gelişirmiy di.
Türkiye’nin konumu Norveç in coğrafi konumu günümüzdeki kadar medeniyetler gelişmezdi.Norveç kutba yakın iklim şartları ve toprak özelliklerinin çok fazla elverişli olmadığı önemli kavşak noktası olmayan gerek matematik gerekse özel konum özellikleri bakımından daha olumsuz koşullara sahip bir ülkedir.
SAYFA 74 DERS DIŞI ETKİNLİK ÇALIŞMASI
Kitabınızda önemli medeniyetler ve bunlara ait fotoğraflar verilmiştir.
SORU-1-Bu medeniyetlerin isimlerini fotoğrafların altına yazınız.
SULTAN AHMET CAMİSİ
...
ANADOLU (Osmanlı)
BİNBİRDİREK SARNICI
ROMA (Bizans)
YAZILIKIYA
HİTİT
SELSİUS KÜTÜPHANESİ
ROMA
İKİZBOĞALAR
HİTİT
SART SİNAGOGU
LİDYA
İNCE MİNARELİ MEDRESE
ANADOLU (Selçuklu)
MİTOLOJİK HEYKEL
ROMA
SORU-2-Bu medeniyetlerin haritada işaretli yerlerde kurulmalarının nedenlerini coğrafi konum özelliklerini ön plana alarak cevaplayınız.
Anadolu eski zamanlardan beri bir çok uygarlığa merkez olmuş önemli bir tarihsel potansiyeli olan bir yerdedir.
Önemli bir geçiş noktasında bulunması verimli topraklara sahip olması iklim çeşitliliğinin görülmesi Anadolu’nun ekonomik çeşitliliği bir çok uygarlığın kurulmasına ve bu uygarlıklardan kalma eserlerin ülkemizde yaygın olmasının sebebidir.
