İKLİM TİPLERİ VE ÖZELLİKLERİ
İKLİM TİPLERİ
Dünya'nın hemen her bölgesinin kendine özgü bir iklimi bulunmaktadır. Ancak, benzer iklim kuşaklarına sahip alanlar büyük iklim kuşakları oluştururlar.
Yüzlerce km2 lik sahaları etkileyen büyük iklim gruplarına Makroklimaadı verilmektedir.Bununla birlikte, makroklima alanlarında bazen öyle yerler vardır ki, buralarda görülen iklim özellikleri içinde bulundukları kuşaktan tamamen farklıdır.
Makroklimalar içerisinde bölgesel farklılıklar gösteren, özel koşullu küçük iklim alanlarına da mikroklimadenilmektedir.
İklimler sıcak, ılıman ve soğuk olmak üzere üç guruba ayrılabilir.
İklimlerin sınıflandırılmasında sıcaklık, yağış miktarı, yağış rejimi ve yağış buharlaşma ilişkisi gibi ölçütler kullanılır. Şimdi, yeryüzündeki büyük iklimleri, bu iklimlerin özelliklerini ve bu iklimlere uyum sağlamış bitki örtülerini inceleyelim.
A. SICAK İKLİMLER
Ekvatoral İklim:
Ekvator çevresinde, 0° - 10° Kuzey ve Güney enlemleri arasında görülür.
Ekvatoral iklim, Amazon ve Kongo havzalarının büyük bir kesiminde, Gine Körfezi kıyılarına yakın bölgelerde, Filipinler, Endonezya ve Malezya'nın büyük bir bölümünde etkili olmaktadır.
Yıllık ortalama sıcaklık 25°C dolayındadır. Yıllık ve günlük sıcaklık farkı 2 - 3°C’yi geçmez.
Yıllık yağış miktarı 2000 mm den fazladır.Her mevsim yağışlı olmakla birlikte, ekinoks tarihlerinde yağış maksimum düzeye erişir.
Ekvatoral bölgede yükselim (konveksiyonel) yağışlar görülür.
Tabii bitki örtüsü oldukça gür ve geniş yapraklı ormanlardır.
2. Yazı Yağışlı Tropikal İklim (Savan):
10° - 20° Kuzey ve Güney enlemleri arasında ve 0° - 10° enlemlerinde 1000 m’den sonra görülür.
Ekvatoral kuşak ile çöller arasında bir geçiş iklimidir.
Tropikal iklim, Sudan, Cad, Nijerya,Mali,Moritanya,Brezilya,Venezüella, Kolombiya, Peru ve Bolivya gibi ülkelerde etkili olmaktadır.
Yıllık ortalama sıcaklık 20° -23°C dolayındadır.
Yıllık sıcaklık farkı 4 - 5°C’dir. Yıllık yağış miktarı 1000 – 1200 mm. arasındadır.
Güneş ışınlarının dik geldiği yaz ayları yağışlı, kışlar kuraktır.
Tabii bitki örtüsü yüksek boylu ve gür bitki toplulukları olan savanlardır.
3. Muson İklimi:
Muson rüzgârlarının etki alanlarında görülür.
Muson iklimi, Güney Hindistan,Güney Çin, Güneydoğu Asya, Japonya ve Mançurya gibi bölgelerde etkili olmaktadır.
Yıllık ortalama sıcaklık 15 - 20°C dir. Yıllık sıcaklık farkı 10°C civarındadır.
Yağış miktarı kıyıda ve dağların denize bakan yamaçlarında çok yüksektir.
Dünya’nın en yağışlı yeri olan Çerapunçi (Hindistan) bu iklim bölgesinde yer alır. Çerapunçi’nin yıllık ortalama yağış miktarı 10,000 mm’dir.
Yıllık ortalama yağış 2000 mm dolayındadır.
Yıllık yağışların % 85'iyaz aylarında düşer. Kış mevsimi kurak geçmektedir.
Muson bölgesinde daha çok yamaç (orografik) yağışları etkili olur.
Tabii bitki örtüsü kışın yaprağını döken, yazın yeşillenen Muson ormanlarıdır.
Yağışların azaldığı yerlerde ise savanlar görülür.
4. Çöl İklimi (Sıcak ve Kurak İklim):
Dönenceler civarında, Asya ve Kuzey Amerika'da karaların iç kısımlarında ve Güney Amerika'nın güneyinde görülür.
Dönenceler çevresinde alçalıcı hava hareketleri çöl oluşumuna neden olmaktadır.
Karaların iç kısımlarında ise yüksek dağlar nemli hava kütlelerini engellediği için çöller meydana gelmektedir.
Afrika'nın kuzeyinde Büyük Sahra, Ortadoğu'da Necef, Asya'da Gobi,
Taklamakan,Deşti Kebir,Avustralya'da Gobbon ve Gibson,
Güney Afrika'da Kalahari ve Namib, Güney Amerika'da Patagonya, Atacama ve Peru ile ABD'nin güneybatısı yeryüzündeki başlıca çöl alanlarıdır.
Çöllerdeki nem yetersizliği, günlük sıcaklık farkının büyümesine zemin
hazırlamıştır. Günlük sıcaklık farkının 50°C yi bulduğu zamanlar olmaktadır.
Geceleri sıcaklık 0°C düşebilir. Bu iklim tipini, yağışların yok denecek kadar az olması belirler. Yıllık yağış miktarı 100 mm’nin altındadır.
Yağışlar daha çok konveksiyonel hareketler sonucunda oluşan kısa süreli sağanak yağmurlar şeklindedir.
Tabii bitki örtüsü bazı kurakçıl otlar ve kaktüs bitkileridir.
B. ILIMAN İKLİMLER
Akdeniz İklimi:
Genel olarak, 30° - 40° enlemleri arasında görülür.
Akdeniz iklimi en belirgin olarak Akdeniz çevresinde görülmekle birlikte, Güney Portekiz, Afrika'nın güneyinde Kap Bölgesi, Avustralya'nın güneybatısı ve güneydoğusu, Orta Şili ve ABD'nin Kaliforniya eyaletinde de etkili olmaktadır.
Yazları sıcak ve kurak kışları ılık ve yağışlıdır. Yıllık ortalama sıcaklık 15 - 20°C dir.
Kış sıcaklık ortalaması 10°C, yaz sıcaklık ortalaması ise 28°C civarındadır. Yıllık sıcaklık farkı ise 15°C kadardır.
Yıllık yağış miktarı 600 -1000 mm arasında değişir. En fazla
yağış kışın, en az yağış yazın görülür.Çoğunlukla yağmur şeklinde düşen yağışlar, yağışlar daha çok cephesel kökenlidir.
Karakteristik bitki örtüsü, kızılçam ormanlarının tahrip edilmesiyle ortaya çıkan makilerdir.
Makiler, sürekli yeşil kalabilen, kısa boylu, sert yapraklı, kuraklığa dayanabilen, çalımsı bodur bitkilerdir.
Mersin, defne, kocayemiş, zeytin, süpürge çalısı, bodur, ardıç gibi bitkiler başlıca maki türleridir.
Akdeniz ikliminde yağışın az çok yeterli olduğu orta yükseklikteki yamaçlarda iğne yapraklı ağaçlardan oluşan ormanlar (Kızılçam, sarıçam, karaçam ormanları gibi) yer alır.
2. Okyanusal İklim:
Genel olarak, 30° - 60° enlemleri arasında, karaların batı kıyılarında görülür.
Okyanusal iklim, Batı Avrupa,Kuzey Amerika'nın kuzeybatısı, Güney Şili, Avustralya'nın kuzeydoğusu ve Yeni Zelanda'da etkili olmaktadır.
Yazlar fazla sıcak, kışlar da fazla soğuk olmaz.Yıllık sıcaklık
ortalaması 15°C dir. Yıllık sıcaklık farkı 10°C yi bulmaktadır.
Yıllık yağış ortalaması 1000 mm’den fazladır. En fazla yağış
sonbaharda görülür.
Tabii bitki örtüsü yayvan ve iğne yapraklı ağaçlardan oluşan ormanlardır. Ormanların tahrip edildiği yerlerde çayırlar bulunur.
3. Karasal İklim:
Genel olarak, 30° - 65° enlemleri arasında, karaların deniz etkisinden uzak iç kısımlarında ve kıtaların doğu kıyılarında görülmektedir.
Karasal iklim, Sibirya,Kanada ve Doğu Avrupa'da geniş bir yayılış sahasına sahiptir.
Kışlar çok soğuk geçer ve uzun sürer. Yazlar ise sıcaktır. Yıllık sıcaklık ortalaması 0 - 10°C arasında değişir. Yıllık sıcaklık farkı 20 - 40°C’dir.
Yıllık yağış miktarı 500 -600 mm dolayındadır. En fazla yağış yazın, en az yağış kışın düşer. Kış yağışları daha çok kar şeklindedir.
Denizden uzaklaştıkça ve kutuplara doğru yaklaştıkça yağış azalır. Bu da nemin azalmasına yol açtığı için bu iklim bölgesinde yıllık ve günlük sıcaklık farkı çok fazladır. Kışlar erken başlar, çok uzun sürer ve çok sert geçer.
Tabii bitki örtüsü iğne yapraklı ormanlardır. Yağışın azaldığı kesimlerde de bozkırlar (step) görülür. Sibirya ve Kanada da iğne yapraklı ormanlara tayga ormanları adı verilir. Taygalar, Dünya ormanlarının % 15'ini oluştururlar.
4. Step İklimi (Yarıkurak İklim):
Step iklimi, bir geçiş iklimi özelliği gösterir.
Üç gruba ayrılır;
a.Tropikal Step İklimi: Savan ikliminden çöl iklimine geçiş alanlarında görülür.
b.Subtropikal Step İklimi:Çöl ikliminden Akdeniz iklimine geçiş alanlarında görülür.
c.Orta Kuşak Step İklimi: 30° - 50° önlemlerindeki çöller etrafında ve Akdeniz ikliminden karasal iklime geçiş alanlarında görülür.
Step iklimlerinde yıllık ortalama sıcaklık 10° - 12°C, sıcaklık farkı ise 15 - 30°C’dir.
Yıllık yağış miktarı 300 - 500 mm’dir.
Step iklimlerinde en fazla yağış ilkbaharda ve yazın düşmektedir.
Tabi bitki örtüsü yağışlı mevsimde yeşeren, kurak mevsimde sararan step (bozkır)’tir.
İnsanlar tarafından ağaç kesilerek, yakılarak ormanların ortadan kaldırılması sonucunda oluşan bozkırlara antropojen bozkır denir. Bu tür bozkırlar, ormanların tahrip edilmesi sonucunda ortaya çıktığından yer yer orman ağacı topluluklarına rastlanır.
C. SOĞUK İKLİMLER
1. Tundra İklimi:
Genel olarak, 65° - 80° Kuzey enlemleri arasında görülür.
Tundra iklimi, Avrupa'nın kuzey kıyıları, Kuzey Sibirya, Kuzey Kanada, Grönland Adası kıyıları ve Orta kuşaktaki yüksek dağlarda etkili olmaktadır.
Sıcaklığın çok düşüktür. Bu iklimde en sıcak ayın ortalaması dahi 10°C yi geçmez. Kışın değerler -30°C ile -40°C ye iner. Yıllık sıcaklık farkının 65°C yi bulduğu yerler vardır.
Yağışlar ortalama 200 - 250 mm kadardır. En fazla yağış yaz aylarında görülür.
Tabii bitki örtüsü çalı, yosun ve yazın yeşeren kurakçıl otlardan
oluşan tundralardır.
2. Kutup İklimi:
Karlar ve buzullarla kaplı kutup bölgelerinde görülür.
Kutup iklimi, Kuzey Kutbu çevresinde Grönland Adası'nın iç kısımlarında ve Antarktika'da etkilidir.
Sıcaklık ortalaması bütün yıl boyunca 0°C’nin altındadır. Sıcaklık, çoğu zaman -40°C ye, hatta daha altına iner. Yıllık sıcaklık farkı 30°C dolaylarındadır.
Yağışlar son derece az ve kar şeklindedir. Ortalama yağış 200 mm. civarındadır. Bu iklim tipinde bitki örtüsü yoktur.
Kutup bölgelerinde deniz yüzeyinin donmasıyla oluşan geniş buz örtülerine bankiz denir. Ortalama kalınlıkları 2 m kadardır. Karalarda oluşan ve koparak denize düşen buz dağlarına ise aysberg adı verilmektedir.
LİSE 3. SINIFLAR ÖLÇME DEĞERLENDİRME SORULARI (SAYFA 28)
Aşağıdaki soruları cevaplayınız.
SORU-1-Ekolojik denge nedir?
Cevap-1-insan, hayvan, bitki gibi tüm canlıların bulundukları ortamda yaşamsal faaliyetlerini sürdürmek için gerekli olan şartlar bütünü ve bu şartların da birbiriyle ilişkili olmasıdır.
Örnek: bitki, fare ve yılandan oluşan kapalı bir ekosistem düşünün. burada bitki topraktan suyu ve besini alsın. fareler bitki kökleriyle beslensin. yılanlar da farelerle beslensin.
burada her tür birbiriyle beslenme zinciri olarak bağlantılıdır. eğer fareler bitkileri yemezse, bitkiler kontrolsuz gelişecek ve zamanla topraktaki su ve mineraller bitkilere yetmemeye başlayacaktır. fareler bitki köklerini yemezlerse açlıktan öleceklerdir. eğer yılanlar fareleri yemezse açlıktan ölecektir. eğer yılanlar farelerin hepsini yerse bu sefer yine açlıktan öleceklerdir. Her tür doğa içinde, eğer ciddi bir müdahale yoksa, bir biçimde hayatını sürdürmeye devam eder.
ekolojik denge kabaca budur.
SORU-2-Ekolojik döngü nedir?
Cevap-2-Canlılar tarafından doğada kullanılan maddelerin yeniden kullanılabilir hale getirilmesi ve bu sürecin sürekli devam etmesi olayına denir.
SORU-3-Karbon döngüsü hangi ortamlar arasında gerçekleşir.?
Cevap-3-Atmosfer,litosfer,biyosfer,hidrosfer arasında gerçekleşir.
SORU-4-Biyolojik çeşitliliği tehdit eden insan kaynaklı faktörler nelerdir.?
Cevap-4-Orman yangınları,insanın doğa üzerinde yapmış olduğu denge bozucu yapılaşma ,sanayi,tarım ,şehirleşme,hava,toprak,suyun kirletilmesi,meraların aşırı otlatılması,Erezyon şeklinde arttırılabilir.
SORU-5-Biyolojik çeşitliliğin oluşmasında etkili olan doğal faktörler nelerdir.
Cevap-5-İklim etkili olur,toprak örtüsü etkili olur,Yerşekilleri etkli olabilir.
SORU-6-Habidat içerisindeki bir türün çok gelişmesi hangi sorunları oluşturur.
Cevap-6-Doğada türler arasında bir denge vardır.Bu halkanın bozulması artması yada azalması doğadaki işleyişi olumsuz etkiler besin zincirini bozar buda türlerin sayılarında azalma ,yok olma yada bulunduğu bölgeyi terk etme gibi sonuçlar doğurabilir.Yada bölgedeki tür çeşitliliğini azaltır.Rekabet artar,kıtlık oluşabilir,yaşam şartları zorlaşır.
SORU-7-Çayır ve meraların ortadan kaldırılması biyolojik çeşitliliği nasıl etkiler?
Cevap-7-O alan içerisinde yaşayan canlı türlerinin azalmasına hatta yok olmasına sebeb olur.Biyolojik çeşitliliğin azalmasına yol açar.
SORU-8-Sıcak çöllerde bitki ve hayvan yaşamını sınırlandıran faktörler nelerdir.
Cevap-8-Kuraklık,yüksek sıcaklık,nem azlığı,Yağış azlığı etkiler.
SORU-9-Bir akarsuyun hidroelektirk potansiyelini etkileyen faktörler nelerdir?
Cevap-9-Akarsuyun debisi ve akarsuyun yatak eğimidir.Debiyi etkileyen faktörler içerisinde iklim ilk sırada yer alır.
SORU-10-Deniz seviyesinde meydana gelen değişimler bitki ve hayvan dağılımını nasıl etkiler?
Cevap-10-Deniz seviyesinde meydana gelen değişmeler artmalar yada azalmalar o bölgedeki canlıların yer değiştirmelerine yada yok olmalarına sebeb olabilir.Su miktarının artması kara canlılarının yaşam alanlarını kısıtlar şeklinde açıklanabilir.
SORU-11-Akarsuların bitki ve hayvan türleri bakımından en zengin yerleri nerleleridir.Nedenlerini açıklayınız.?
Cevap-11- Kitabınızda sayfa 14 de akarsu bölümünde gerekli bilgiler verilmiştir.
SORU-12-Ekvatordan kutuplara gidildikçe bitki ve hayvan türlerinde azalma görülmesinin nedenlerini söyleyiniz.?
Cevap-12-Ekvatordan kutuplara gidildikçe görülen iklim değişiklikleri sıcaklık ,yağış özelliklerinde meydana gelen değişmeler tür çeşitliliğini azalmasında etkili olur.Canlı çeşitliliği daha çok sıcaklık,nem,yağış şartlarının elverişli olduğu yerlerde (Ekvator çevresi) fazladır.Bu özellikler kutba gidildikçe azalır.
Aşağıdaki cümlelerde boş bırakılan yerleri uygun ifadelerle tamamlayınız
1. Su döngüsü içinde , havadaki su buharının sıvı hale geçmesi aşaması ..yoğunlaşma...dır.
2. Bitkilerde besin maddelerinin yaprağa taşınmasını sağlayan ...su..dur.
3.Ekosistem canlı ve cansız varlıklar arasındaki ....madde.. ve ..enerji.. dolaşımı ile kendini yeniler.
4.Kutuplarda yaşayan hayvanlar ...düşük sıcaklık... ve ..besin yetersizliği... gibi koşullara uyum sağlayarak yaşamlarını sürdürürler.
5. Su döngüsünün itici gücünü ..buharlaşma.. ve …yağış.. oluşturur.
Aşağıdaki ifadelerin doğru veya yanlışlığını belirtiniz.
1. Enerji akışı tek yönlüdür. (D)
2. Etçiller, ikincil tüketicilerdir. (D)
3. Fotosentez, güneş olmadan gerçekleşmez. (D)
4. Su tutan bitkiler, bataklık biyomlarında bulunur.(Y)
5. Denizler ve karalar arasındaki karbon alış verişi çok hızlıdır. (Y)
6. Ayrıştırıcılar, ekolojik döngülerde önemli rol oynamazlar.(Y)
7. Okyanus akıntıları, biyomlar üzerinde etkili rol oynamazlar. (Y)
8.Bitkiler hayatın devamını sağlayan besin zinciri için üreticidir. (D)
9. Karbon döngüsü, dışarıdan müdahale olmadıkça bozulmaz. (D)
10. Yeryüzünde canlıların dağılışını etkileyen en önemli faktör iklimdir. (D)
11. Dünya ekosistemi; biyosfer, hidrosfer, litosfer ve atmosferden oluşur. (D)
12. Dünya üzerinde bitki tür ve çeşitliliğin en fazla olduğu yer tundra biyomlarıdır. (Y)
13. Baraj şeklinde inşa edilen hidroelektrik santraller akarsuyun rejimini düzenler (D)
14. Ekosistem bir bölgedeki türlerin, genlerin ve ekolojik olayların oluşturduğu bir bütündür. (Y)
15. Akarsuyun hidroelektrik potansiyelini belirleyen en önemli faktör eğim ve debidir. (D)
Aşağıdaki çoktan seçmeli soruları cevaplandırınız?
1- C şıkkı Ekvatoral bölge 2-B şıkkı Astenosfer 3-A şıkkı Çoruh nehri 4-B şıkkı Toprağın Rengi
5-E şıkkı Jeopolitik konum 6-E şıkkı Mikroorganizmalar 7-D şıkı Üreticiler 8-D şıkkı Bitkiler
9-E şıkkı Yukarıya çıkıldıkça aktarılan enerjinin desteklediği birey sayısının azalması 10-E şıkkı Besin zinciri durudu.
LİSE 3 SINIFLAR SAYFA 24 VE SAYFA 27 ETKİNLİK ÇALIŞMALARI
SORU -1-Akarsular hakkında neler söylenebilir.
1. RESİM: Bir numaralı akarsu denge profiline ulaşmış akış hızı yavaş eğimin azalmasından dolayı menderesler yapmakta.Üzerinde taşımacılık yapılabilir.Birinci akarsuda tür çeşitliliği fazla ikinci akarsu hızlı akışkan yapısından dolayı tür çeşitliliği az.
2. RESİM: İkinci akarsu ise denge profiline ulaşmamış akış hızının fazla olduğu bir akarsu.Üzerinde rafting yapılabilir ulaşım yapılmaz.
SORU-2- Birinci akarsu hidroelektrik potansiyeli az baraj yapımına çok uygun bir su toplama haznesine sahip olmayan bir akarsu.İkinci akarsu ise baraj yapımına elverişli bir akarsu su toplama için uygun bir haznesi var.Vadinin yamaçları kullanılarak baraj yapılabilir.Birincide ise önüne set yapılsa dahi su etrafa taşabilecek bir yapıda.
SAYFA 27 ETKİNLİK ÇALIŞMASI:
A /Baraj için uygun değil doğal park ,doğal güzellik çağlayan özelliği gösteriyor.
C/ Baraj için uygun iyi bir su toplama haznesine sahip…
LİSE 3. SINIFLAR SAYFA 31 ETKİNLİK ÇALIŞMALARI
SORU-1- Bazı ülkelerde nüfus artış hızını azaltmak için bazılarında arttırmak için çalışmalar yapılmaktadır.Sebeblerini tartışınız.
Ülkelerin gelişmişlik yapılarına göre ülkeler ya nüfuslarını azaltmaya çalışır yada arttırır.Gelişmiş ülkeler genel olarak nüfus artışını arttırmaya çalışır çünkü mevcut yapı içerisinde nüfus artışı oldukça düşüktür doğum oranları iyice düşmüştür.Buda ülkede üreten aktif nüfus oranını azaltmış bağımlı yaşlı nüfus oranını arttırmıştır.Nüfus dinamizmini kaybetmiş yapılan gelişme hamlelerini destekleyecek yapıda değildir.Bu ülkeler artışı destekler…
Geri kalmış ve gelişmekte olan ülkelerde ise durum farklıdır bu ülkelerdeki mevcut şartların tam olarak gelişmemesinden dolayı eğitim hizmetleri yetersizidir.Kadının iş hayatındaki rolü sınırlıdır ve doğurganlığı fazladır.Doğumlar fazladır buda artışı destekler bu ülkelerde mevcut ekonomik yapıları içerisinde kendisine yetecek nüfusu oluşturmak için aile planlaması şeklinde tedbirler alarak nüfusu azaltmaya çalışmaktadır.Aksi takdirde mevcut nüfus sayısı sanayileşme ve şehirleşmenin önünde gittiği için işsizilik vb sorunlaır beraberinde getirir.
SORU-2-Dünya nüfusunun her 20 yılda 2 kat arttığını varsayalım .Bu durumun ileride oluşturacağı sorunlar nelerdir.
Böyle bir olay dünya için tam bir felaket olur.Mevcut kaynaklar yaşam alanları yetersiz kalır. Dünyanın doğal yapısı çok daha fazla bozulur.Şu anki aşırı nüfusun bize yaşattığı yan etkiler çok daha ağır şekilde etkilerin gösterir.
SORU-3-Dünyada Nüfus artışı doğal seyrine bırakılsa ne gibi sonuçlar ortaya çıkardı.
Böyle bir durum dünya için çok da iyi sonuçlar doğurmaz.çünkü artış hızının fazla ve az olduğu ülkeler ülkelerin sayılarına bakarsak genel olarak artış oranı fazla olan ülkeler sayıca fazladır.Denge oluşması pek söz konusu olmaz.Artışın fazla olmasıda dünyanın mevcut yaşam alanlarının daralmasına yol açardı.
ENDONEZYA VE FRANSA NÜFUS POLİTİKALARI
Endonezya’nın gelişmemiş yapısı içerisinde doğum oranlarının fazla olması ve mevcut ülke imkanlarının bu nüfus artışını kaldıramamasına yol açtığından nüfus azaltıcı politika uygular.
Fransa ise gelişmiş yapısıyla şu an için nüfusunun isteklerini rahatlıkla karşılayabilecek bir ekonomik yapıya sahiptir.Ancak gelişimin devam ettirmek için yapması gereken yatırımları destekleyecek bir nüfus yapısı yoktur.Genç nüfus azdır yaşlı nüfus fazladır buda ileriki dönemlerde Fransa için sıkıntıları beraberinde getireceğinden kontrollü bir şekilde nüfusunu arttırmak ister.
LİSE 3. SINIFLAR SAYFA 32 -33 ETKİNLİK ÇALIŞMALARI
Kitabınızda bazı ülkelerin 2006 yılına ait nüfus piramitleri verilmiştir.Bu piramitlerden ve ön bilgilerinizden faydalanarak aşağıdaki soruları cevaplandırınız.
SORU-1-Piramitler arasındaki farklılıklar nelerdir.?
Piramitlerde ülke nüfusları,doğum oranları,ölüm oranları cinsiyet yapısı,nüfusun yaş yapıları farklılık göstermektedir.
SORU-2-Piramitlerden hangisi nüfusu hızla azalan bir ülkeyi göstermektedir.
Piramitlerde özellikle Japonya nüfusu hızla azalan özellik gösteriyor .Gelişmiş bir ülke olmasından kaynaklı olarak doğum
oranların düşmesi uygulanmış nüfus politikaları da bunda etkili olmuştur.İlk olarak nüfusu desteklemiş artış oranı %2 ye çıkmış 1948 de azaltıcı politika uygulamış ve artış oranını %1 e düşürmüş.1990 lara gelince artış oranı iyice azalmış arttırmaya yönelik politika uygulasa da başarılı olamamıştır..
SORU-3-Ülkelerden hangisinin nüfusu hızla artmaktadır.?
Endonezya ‘da hızlı nüfus artışı görülmektedir taban genişlemektedir.Doğum oranları yüksektir .Gelişmekte olan bir ülkedir.Eğitim seviyesi yeteri düzeyde değildir ,aile planlaması çalışmaları yetersizdir.Ayrıca ülkede sağlık hizmetlerinin gelişme göstermesi çocuk ölümlerini de azaltarak artışa katkıda bulunur.
SORU-4-Endonezya nüfus planlaması yoluyla ülkesinde sanayileşme ve kentleşmenin önünde giden artışı azaltarak işsizlik sorununu çözmeyi,bağımlı nüfus oranını azaltmayı ,eğitim sağlık hizmetlerinde kaliteyi yükseltmeyi amaçlamaktadır.
Japonya ise arttırıcı politikalar uygulayarak yaşlanan nüfusunu doğum oranlarını arttırarak dinamizm kazandırmayı amaçlıyor.Mevcut gelişimine yönelik yapacağı yatırımlara için gerekli genç dinamik nüfus sağlamak istiyor…
SAYFA 33 ETKİNLİK ÇALIŞMASI
Kitabınızda ki grafikte Japonya’nın 2005 yılına kadar belirlenmiş ve 211 yılına kadar tahmini nüfusu verilmiştir.Buradan hareketle aşağıdaki soruları cevaplandırınız.
SORU-1-1970 yılında Japonya nüfusu ne kadardır?
100,2 milyon…
SORU-2-Hangi yıldan itibaren nüfus artış hızında düşüş tahmin edilmektedir.Bu düşüşün ardındaki sebebler hakkında neler söylenebilir?
Yaklaşık 2020 yıllarda düşüş eğilimi beklenmektedir.Gelişmiş ülke olmasından dolayı doğum oranları düşük ,kadının iş hayatındaki rolü fazla eğitim seviyesi yüksektir.Gelişmiş ülke olmasının getirdiği sosyal yapı bunu destekler.
SORU-3-1920 yılından günümüze kadar olan zaman aralığını nüfus değişimini yorumlayınız.
1920 yılından itibaren hızlı bir nüfus artışı mevcut ancak 1940 -1950 arası dönem 2. dünya savaşını nedeniyle azalma göstermiş.1980 li yıllara kadar kısmen artış devam ediyor ancak sonrasındaki artış önceki dönemlere oranla azalma gösteriyor.
LİSE 3. SINIFLAR SAYFA 34-35- ETKİNLİK ÇALIŞMALARI
Aşağıdaki tabloda Japonya’nın yıllara göre yaş gurupları dağılımı verilmiştir.Buradan hareketle Japonya’nın ileride ne gibi sorunlar yaşayabileceğini nedenleriyle birlikte söyleyiniz.
|
Yıllar
|
Yaş gurupları
|
Yıllık Ortalama artış oranı(%)
|
Toplam nüfus (milyon)
|
|
0-14 (Milyon)
|
15-64 (Milyon)
|
65+
|
|
1960
|
28,4
|
61,5
|
5,3
|
1,1
|
94
|
|
1985
|
25,9
|
82,3
|
12,4
|
0,61
|
120,7
|
|
2003
|
18,0
|
85,4
|
23,5
|
0,04
|
127,2
|
Tablo incelendiğinde Japonya’nın nüfus artış oranının azaldığı görülmektedir.Doğum oranlarının azalmasıyla paralel olarak genç nüfus oranında düşme yaşlı bağımlı nüfus oranında artma gözlenmektedir.İleriki dönemlerde yapılan yatırımları desteklemek amaçlı genç ve dinamik nüfusun azalması Japonya için sıkıntı oluşturacak yine bağımlı yaşlı nüfusun artması da Japon ekonomisini olumsuz etkileyecektir.Nüfus artışının giderek düşmesi ileriki dönemde Japon nüfusunun azalmasına sebeb olacak nüfus kendini yenileyemeyecek ve dinamizmini kaybedecektir.
11.SINIF SAYFA 35 ETKİNLİK ÇALIŞMASI
Kitabınızda 1950 den 1999 a kadar Fransa’nın nüfusu kaydedilen gelişmeler verilmiştir.Buradan hareketle aşağıdaki soruları cevaplayınız.
SORU-1-Fransa’nın nüfusu hangi dönemlerde en fazla artış göstermişitr.
En fazla artış dönemi 1960-1969 yılları arasındaki dönemdir.Tablo incelendiğinde bu dönemde doğal artışla beraber göç dalgası etkilidir.
SORU-2-Nüfusun değişmesinde göçlerin etkisi nasıl olmuştur.
Fransa ve çeşitli Avrupa ülkeleri 2. dünya savaşından sonra ortaya çıkan iş gücü eksikliğini gidermek için 1960 dan yaklaşık 1970 li yıllara kadar ülkelerine işçi göçü almıştır.Bu dönemde gerek işçi göçü gerekse bu göçle beraber ülke nüfus yapısının değişmesi doğurganlığı etkilemiş ve doğal nüfus artışı göçle beraber ön plana çıkmıştır.
11.SINIF SAYFA 36 ETKİNLİK ÇALIŞMASI
Aşağıdaki tabloda nüfus politikalarının olumlu ve olumsuz yönleri ile ilgili boş bırakılan bölümleri uygun ifadelerle doldurunuz…
|
NÜFUS POLİTİKALARI
|
|
Nüfus artış hızının düşmesinin
|
Nüfusu artış hızının yükselmesinin
|
|
Olumlu Sonuçları
|
Olumsuz Sonuçları
|
Olumlu sonuçları
|
Olumsuz Sonuçları
|
|
Anne ve bebeklerin sağlık düzeylerinin yükselmesi
|
İş gücüne duyulan ihtiyaç artıyor.
|
Üretimin artması
|
Tasarrufların azalması
|
|
Kişi başına düşen gelirin artması
|
Nüfusun yatırımlara yönelik dinamizmini kaybetmesi
|
Nüfusun genç ve dinamik yatırımları destekleyecek bir yapıya gelmesi
|
Kişi başına düşen gelirin azalması
|
|
İşsizliğin azalması
|
İşçi ücretlerinin artması
|
Askeri yönden ülke savunmasını desteklemesi
|
İşsizlik sıkıntısının artması
|
|
Aile harcamalarının azalarak tasarrufların artması
|
Yaşlı bağımlı nüfus oranının artması
|
Üretken ,girişimci yeni fikirleri olan bir gençlik yetişmesi
|
Devlet giderlerinin artması
|
|
Devlet harcamalarının azalarak başka hizmetlere yönelik kaynaka aktarımının artması
|
Ülke savunma gücü olarak olumsuzluk yaratması
|
Üretimin artması yeni iş sahaları,rekabetin artması
|
Aktif nüfusun ve de devletin kalkınmaya yönelik yükünün artması
|
11.SINIF SAYFA 38 ETKİNLİK ÇALIŞMASI
Kitabınızdaki haritadan grafikten ve ön bilgilerinizden yararlanarak aşağıdaki soruları cevaplandırınız.
SORU-1-Şehirleşme en hızlı hangi dönemde gerçekleşmiştir?
Biraz eskiye gidersek 1848 sanayi sanayi inkilabı ile başlangıç gösteriyor.Sonrasında ise 1950-1960 dan sonra ağırlık kazanıyor.
Haritaya bakıldığında özellikle yeşil noktaların ağırlık kazandığı görülmektedir.Buda bize şehirleşmenin beraberinde nüfus artışını da getirdiğinden 10 milyon üstü şehirlerde artış görülmektedir.Yaklaşık olarak 1990 sonrası 2000 li yıllarda şehirleşme hız kazanmıştır.
SORU-2-Şehirlerin hızlı gelişmesinde hangi faktörler etkili olmuştur.”
Coğrafi konum özellikleri,ulaşım,sanayi faaliyetlerinin gelişme göstermesi bu süreci hızlandırmıştır.
SORU-3- 2030 yılında şehirlerin nüfus gelişimi hakkında neler söyleyebilirsiniz.?
Şehirleşmeye bağlı sanayi devrimiyle başlayan süreç 1950-1960 lı yıllar sonrasında 2000 li yıllarda gelişimini devam ettirmektedir.Bu süreç 2030 lu yıllarda da mevcut teknolojik ve bilimsel gelişmeler hızlı şehirleşme,şehirlerdeki yaşam standartlarının çekiciliği ile başlayan göç hareketi ve nüfus artışı bu yıllarda da artış göstererek devam edecektir.
SORU-4-Haritada nüfusu 10 milyonu aşan şehirlerin ağırlıklı olarak güneydoğu Asya da yoğunluk kazanmasının sebebi nedir.
Dünya nüfusunun büyük bir bölümü uygun yasama koşulları taşıyan ılıman iklim kuşağında toplanmıştır.
Güney Doğu Asya Muson Asyası: Asya kıtasının güney ve güneydoğusundaki ülkeleri kapsayan bu bölgede, bol yağışlı iklim nedeniyle pirinç ve çay tarımı önem taşır. Dünya’nın en kalabalık ülkeleri olan Çin Halk Cumhuriyeti ve Hindistan bu bölgede bulunmaktadır. ( tarım) Japonya: Sanayileşmenin ve kısmen madenciliğin etkisiyle sık nüfuslanmıştır.Önemli bir Pazar alanı oluşturur.
11.SINIFLAR SAYFA 46 ETKİNLİK ÇALIŞMASI
Etkinlik-1
SORU-1-Aşağıdaki dünya haritası üzerinde verilen şehirleri sembollere uygun olarak işaretleyiniz.
New York-Küresel etki gösterir.
Londra-Küresel etki gösterir
Kudüs-Küresel etki gösterir
Amsterdam-Küresel etki gösterir
Kütahya-Yerel etki gösterir
Yeni Delhi-Bölgesel etki gösterir
Milano-Küresel etki gösterir
Nairobi-Bölgesel etki gösterir
Hong Kong-Küresel etki gösterir
SORU-2-İşaretlediğiniz şehirlerin etkilerinin neler olduğunu sınıfta tartışınız.
New York dünya finas merkezi özelliği gösterir beraberinde ekonomi ve ticaretin merkezidir ve liman şehri olup dünyanın en kalabalık şehirlerinden biridir.
Londra ekonomi ve ticaretin bir diğer merkezidir ve liman şehri olup dünyanın en kalabalık şehirlerinden biridir.
Amsterdam, Hollanda’nın başkenti olmasının yanında önemli bir liman şehri ve
ticaretin bir başka küresel merkezidir. Ayrıca siyasi platformda birçok uluslar arası kuruluşun
merkezidir.
Milano İtalya’’nın sanayi ve ticaret başkentidir.beraberinde kültürel fonksiyonlar ve ekonomik fonksiyonlardan ticaret ön plandadır.
Kütahya’da sanayi, tarım ve ticaret gelişmiştir ve etki alanı
yereldir.
Kudüs 3 din için de kutsal olan bir merkezdir.
Nairobi,Kenya’nın başkentidir.
Yeni Delhi, Hindistan’ın başkentidir.Bölgenin ekonomi ve yerleşme merkezidir.
Hong Kong , Asya-Pasifik bölgesindeki önemli finans, ticaret ve ulaşım merkezi konumundadır.
Etkinlik-2
SORU-1-Aşağıdaki tabloda Hamburg şehrinin bulunduğu ülke, etki alanı ve etkin
fonksiyonu verilmiştir.
Siz de diğer şehirlerin bulunduğu ülkeyi, etki alanını ve fonksiyonunu tespit
ediniz (Bazı şehirler birden fazla fonksiyonu ile ön plana çıkabilir).
|
Şehirler
|
Ülkeler
|
Etki alanları
|
Fonksiyon
|
|
Yerel
|
Bölgesel
|
Küresel
|
|
İstanbul
|
Türkiye
|
|
|
Küresel
|
Ekonomi ,din ,liman
|
|
Londra
|
İngiltere
|
|
|
Küresel
|
Ekonomi,siyasi,kültürel
|
|
Roma
|
İtalya
|
|
|
Küresel
|
Din,ekonomi,siyasi,Kültürel
|
|
Moskova
|
Rusya
|
|
|
Küresel
|
Siyasi,Enerji,Ekonomi
|
|
Kudüs
|
İsrail
|
|
|
Küresel
|
Din
|
|
Hamburg
|
Almanya
|
|
|
Küresel
|
Liman
|
|
Los Angeles
|
ABD
|
|
|
Küresell
|
Kültürel
|
|
Mexico City
|
mexico
|
|
Bölgesel
|
|
Siyasi ,Ekonomi,
|
|
Kahire
|
Mısır
|
|
Bölgesel
|
|
Siyasi,Kültürel
|
|
Jakarta
|
Endonezya
|
|
Bölgesel
|
|
Siyasi,Ekonomik Liman
|
|
Bakü
|
Azerbeycan
|
Yerel
|
|
|
Siyasi,sanayi
|
|
Delhi
|
Hindistan
|
|
Bölgesel
|
|
Siyasi Ekonomi
|
SORU-2-Şehirlerin farklı fonksiyonlar kazanmasında etkili olan faktörleri
yorumlayınız.
Şehirlerin farklı fonksiyonlar kazanmasında şehrin coğrafi konumu,
nüfusu,ekonomik,siyasi,kültürel ve dini özellikleri etkili olmuştur.
İstanbul’un İstanbul boğazında bulunması,Türkiye’nin en önemli limanı
olması,Hristiyan’lar için kutsal yerlerin bulunması,
Londra’nın başkent olması,küresel finans merkezlerinden biri olması,Tarihi eserlerin bulunması ve sanatsal faaliyetlerin gelişmiş olması,
Roma’nın başkent olması, Vatikan’ın Roma’da yer alması,ticaretin gelişmiş olması, Tarihi eserlerin bulunması ve sanatsal faaliyetlerin gelişmiş olması,
Moskova’nın Dünya’nın büyük devlerinden biri olan Rusya ve B.D.T’nin merkezi olması,
Kudüs’ün 3 din için de kutsal olan bir merkez olması,
Hamburg’un Almanya ve Avrupa’nın en önemli limanlarından biri olması,
Los Angeles’in Amerikan sinemasının merkezi olması,
Mexico City’nin Meksika’nın başkenti olması,
Kahire’nin Mısır’ın başkenti olması,
Jakarta’nın Endonezya’nın başkenti olması,önemli bir ticaret ve liman şehri
olması,
Bakü’nün Azerbaycan’ın Başkenti olması ve mevcut enerji kaynakları ,
Delhi’nin Hindistan’ın başkenti ve ekonomik merkez olması.
11.SINIFLAR SAYFA 47 ÖLÇME DEĞERLENDİRME SORULARI
Aşağıdaki soruları cevaplandırınız.
SORU-1- Çin'de nasıl bir nüfus politikası uygulanmaktadır?
Nüfusu önceleri bir güç olarak görmektelerdi.1953 yılında nüfusu 583 milyon olduğunu gördü. Nüfus artış hızı planlanandan daha yüksek çıktığı için resmen ilan edilmeyen tek çocuk siyaseti izlenmeye başlanmıştır.Çin’de bu politika şehirlerde sıkı sıkıya uygulanmış ve kırsal kesimde iki kız çocuğa izin verilmiştir. Çin'de kırsal kesimde yaşayıp tek erkek çocuğu veya iki kız çocuğu olan ailelere anne, baba 60 yaşını geçtiklerin de yılda 75 dolara denk gelecek bir maaş bağlanmaktadır.Çin nüfus artış hızını azaltıcı yönde politika uygulamaktadır.
SORU-2- Nüfus değişiminde rol oynayan faktörler nelerdir?
Doğumlar,Ölümler(Savaşlar,salgın hastalıklar,doğal afetler),Göçler,Sınırların değişmesi
SORU-3- Bir ülkede genç nüfusun artması sizce avantaj mıdır? Açıklayınız.
Genç nüfus bir ülke için avantajdır ancak ülkenin ekonomik yapısı bu nüfusu kaldırabilecek yapıda ise.Ülkenin öz kaynakları ülke nüfusunun ihtiyaçlarına cevap verebiliyorsa genç nüfus yatırımları destekleyen üretken rekabeti arttıran bir rol oynar.Aksi takdirde bir ülke için çeşitli ekonomik ve sosyal sorunlara yol açar.
SORU-4- Roma şehrine tarihsel süreç içinde önem kazandıran özellikler nelerdir?
Roma; Siyasi ,dini ve kültürel anlamda çok gelişen bir kenttir. Roma, dünya tarihindeki belirleyici rolünü asırlar boyu sürdürdüğünden olsa gerek "Dünyanın başkenti" unvanına layık görülmüştür. Roma İmparatorluğu'nun başkenti idi.Bundan dolayı yalnızca imparatorluğun sınırları içerisinde kalan yerleri değil dünyanın büyük kesimini siyasi ve dinî olarak etkisi altına almıştır. 1870' te Birleşik İtalya'nın başkenti olmuştur.Siyasi, dinî ve kültürel odak noktası olarak çok hızlı bir büyüme sürecine girmiştir.Roma, Katoliklerin dinî merkezi olan Vatikan'ı içine aldığından çift başkent rolüne de sahiptir. Vatikan bağımsız bir bütünlük hâlinde işlev görmektedir ve küresel etkisi İtalya'dan çok daha büyüktür.
SORU-5- Nüfus politikalarının olumlu ve olumsuz yönleri nelerdir?
Olumlu Sonuçları
Kişi başına düşen gelirin artması
Eğitim ve sağlık hizmetlerinin gelişmesi
İşsizliğin azalması
Köyden kente göçün azalması
Sosyal sorunların azalması
Tasarrufların artması
Tüketimin azalması
Devletin giderlerinin azalması
Ülke kalkınmasına daha fazla kaynak ayrılabilmesi
Olumsuz Sonuçları
Cinsiyet dengesizliği
Yaşlı nüfus oranının artması(Bağımlı nüfus oranının artması)
Genç ve eğitilebilir nüfus oranının azalması
Aktif(çalışan ve çalışabilecek) nüfus oranının azalması
Ülkenin savunma gücünün azalması
Sosyal güvenlik sisteminde sorunları ortaya çıkması
SORU-6- New York şehrinin dünya çapında öneme sahip olmasında hangi özellikleri etkili
olmuştur?
New York'un caddelerinden biri olan Wall Street, dünyanın bir numaralı finans merkezi olması, dünyanın en kalabalık yerleşim bölgelerinden biri olması, ticaret ve sanayinin olduğu kadar eğitim ve kültür faaliyetlerinin de yoğunlaştığı bir yerleşim merkezi olmasıdır.
ABD'nin eski başkenti olması, ABD'nin ve dünyanın önemli şirketlerinin merkezleri, sivil toplum örgütleri, ulusal ve uluslararası etkili medya kuruluşları burada toplanması,
SORU-7- Bir ülkede çalışma çağı dışındaki nüfusun artmasının olumsuz yansımalarını
belirleyiniz.
Çalışan nüfus azalır, bağımlı nüfus artar, sosyal güvenlik sistemi çökme noktasına gelir,devletin vergi gelirleri azalır, Tasarruflar azalır,Kişi başına düşen gelir azalır,Eğitim ve sağlık hizmetleri yetmez,Sosyal sorunlar artar,Üretim azalır, Devletin giderleri artar,Ülke kalkınmasına daha az kaynak ayrılabilir,Dengesiz beslenme sorunu ortaya çıkar,İç ve dış göçler artar.
SORU-8- Bir ülkede nüfus artış hızının sürekli azalması hangi olumsuzluklara neden
olur?
Tasarruflar azalır,Kişi başına düşen gelir azalır,üretimin azalması, devletin yatırım giderlerinin artmasına yol açar.Ülke nüfusu dinamik yapısını kaybeder buda yatırımlar için olumsuz sonuçlar doğurur.
Yaşlı nüfus oranının artması(Bağımlı nüfus oranının artması), Genç ve eğitilebilir nüfus oranının azalması,Aktif(çalışan ve çalışabilecek) nüfus oranının azalması, Ülkenin savunma gücünün azalması,Sosyal güvenlik sisteminde sorunların ortaya çıkması, devletin vergi gelirleri azalır,
SORU-9- Dünyanın en büyük şehirleri nerelerde kurulmuştur? Bunda hangi özellikler
etkili olmuştur?
Özellikle Kuzey Yarımkürede ve Orta Kuşakta (300-600) kurulmuştur.Sanayi,ticaret
ve ulaşımın geliştiği alanlarda büyük şehirler kurulmuştur.Sanayi Devriminden sonraki dönemlerde sanayileşen yerlerde çok büyük şehirler ortaya çıkmıştır.Özellikle ticaret,sanayi,liman ve siyasi fonksiyonlar etkili olmuştur.
SORU-10- Ölüm oranı, nüfus patlaması, nüfus planlaması, nüfus politikası, aktif nüfus,
demografik şişme kavramalarını açıklayınız.
Ölüm Oranı: Genel olarak, genelde yıllık hesaplanan, her 1000 kişi başına
ölümlerin sayısının oranıdır.
Nüfus Patlaması: Bir ülkede ölüm oranlarının düşmesi, doğumların artması ve şehrin özelliklerinden dolayı yoğun göçlerle nüfusun büyük hızla çoğalmasıdır.
Nüfus Planlaması:Ülke öz kaynakları doğrultusunda ülkelerin uygulamış oldukları nüfusu kontrol altında tutmaya yönelik politikalara denir.
Nüfus Politikası:Nüfus artış hızını azaltmak ya da arttırmak veya nüfusun
niteliklerini arttırmak için devletler tarafından yapılan çalışmaların tümüne
nüfus politikası denir.
Aktif nüfus: 15- 64 yaş arasındaki nüfusa çalışma çağındaki nüfus
denilmektedir.Çalışanlar ve iş arayanlar bu nüfus içinde yer alır.
Demografik Şişme: Kentlerin sanayi, ekonomik, kültürel özelliklerini
gerçekleştirmeden, aşırı nüfuslanarak büyümesidir.Şanlı Urfa ve Diyarbakır’ın
terör nedeniyle göç edenlerce nüfusunun artması
SORU-11- Japonya'da nüfus artışını teşvik eden nüfus politikaları uygulansa da nüfus
artışı istenen düzeyde değildir. Bunun nedenlerini açıklayınız.
Japonya’nın gelişmiş bir ülke olmasıdır.Gelişmiş ülkelerde doğum oranları ve nüfus artış hızı düşüktür.doğum oranlarının düşük olmasının nedenleri: sanayileşme ve
kentleşme,kadının çalışma hayatındaki yerini alması,eğitim düzeyinin artması,refah düzeyinin artması,doğum kontrolü ve evliliklerin geç yaşlarda yapılmasıdır.
SORU-12- Aşağıdaki piramitte Japonya'nın 1955- 2015(tahminî)yılları arasındaki nüfus
değişimi gösterilmiştir.Bu değişimin gerçekleşmesi için Japonya nasıl bir nüfus
politikası uygulamış olabilir?
Özellikle 1950 yılından sonra nüfus artış hızını azaltıcı bir politika uygulamıştır.1980 -1990 yılına kadar
Aşağıdaki cümlelerde boş bırakılan yerleri uygun ifadelerle doldurunuz.
SORU-1-Şehirsel fonksiyonlar sanayi, ulaşım ,ticaret, ,liman, kültür, turizm ve
eğitimdir.
SORU-2-Şehir sınıflandırılmalarında etkili olan faktörler fonksiyonel özellikleri
Nüfusu ve etki alanlarının genişliğidir.
SORU-3-Bir şehir çok büyük alanları etkisi altına alıyorsa etki alanı küresel
çaptadır.
SORU-4-Amsterdam'ın etki alanının küresel çapta olmasını sağlayan
fonksiyonu Önemli bir liman özelliği göstermesidir.
SORU-5-Nairobi,Bakü,Diyarbakır şehirleri bölgesel çapta etki alanına sahip iken,Roma,Mekke,Londra gibi şehirlerin etki alanları küresel çaptadır.
SORU-6-New York'un küresel çapta etki alanı oluşturmasında Finans merkezi olması, ticari, siyasi ve ekonomik fonksiyonel özellikleri etkili olmuştur.
SORU-7-Bir şehrin bölgesel veya küresel etkiye sahip olmasında o şehrin
nüfusu ve fonksiyonel özellikleri etkilidir.
Aşağıdaki çoktan seçmeli soruları cevaplandırınız.
SORU-1-Aşağıdaki şehirlerden hangisi iktisadi fonksiyonlarına göre şehirler
sınıflandırması içinde yer almaz?
A)Tarım B)Liman C)ulaşım D)Maden E)Askerî
SORU-2-Aşağıdaki şehirlerden hangisinin küresel etkisi en azdır?
A)Şam B)Tokyo C)Paris D)Londra E)New York
SORU-3-Aşağıdaki şehirlerden hangisi liman fonksiyonu sayesinde küresel bir etkiye
sahiptir?
A)Marsilya B)Zürih C)Milano D)Moskova E)Mekke
SORU-4-Aşağıdaki şehirlerden hangisi liman şehri değildir?
A)Amsterdam B)Marsilya C)İstanbul D)İskenderiye E)Varşova
SORU-5-Nüfus özellikleri dikkate alındığında aşağıdaki ülkelerin hangisinin
nüfusunu artırıcı politika izlemesi daha uygundur?
A)Almanya B)Çin C)Hindistan D)Türkiye E)Endonezya
SORU-6-Aşağıdaki şehirlerden hangisi etkileri bakımından küresel bir güce sahiptir?
A)Manila B)Mekke C)La Paz D)Lizbon E)Mogadişu
SORU-7-Herhangi bir yerleşmenin merkez hâline gelmesi ve etki alanını
genişletmesinde aşağıdakilerden hangisinin etkisi en azdır?
A)Tarım B)Ulaşım C)Ticaret D)Nüfus E)Endüstri
SORU-8-New York'un bir dünya şehri olmasında aşağıdaki fonksiyonel
özelliklerinden hangisi daha etkilidir?
A)Ulaşım B)Ticaret C)Tarım D)Maden E)Sanayi
SORU-9-Nüfus artış hızının fazla olduğu ülkelerde genç nüfusa yapılan
yatırımlar artmakta, buna bağlı olarak kalkınma hızı yavaşlamaktadır.
Buna göre aşağıdaki ülkelerin hangisinde kalkınma süresinin en uzun olması beklenir?
A)Bulgaristan B)Fransa C)Finlandiya D)Afganistan E)Kanada
SORU-10-Bir ülkede nüfus artış hızının azalması sonucunda aşağıdakilerden
hangisinin meydana gelmesi beklenemez?
A)İşsizlik oranının azalması
B)İç ve dış göçlerin artması
C)Kalkınma hızının artması
D)Genç nüfus oranının azalması
E)Doğal kaynakların tüketiminin azalması
SORU-11-Aşağıdakilerden hangisi nüfus artış hızını azaltan faktörlerden biri
değildir?
A)Kadınların çalışma hayatına daha fazla girmesi
B)Aile planlaması
C)Savaşların artması
D)Bebek ölüm oranlarının artması
E)Sağlık hizmetlerinin yaygınlaşması
SORU-12-Nüfus artış hızının düşürülmesi için aşağıdaki önlemlerden hangisi daha etkili ve kalıcıdır?
A)Az çocuklu ailelere vergi muafiyeti
B)Çok sayıda hastane ve okul yapılması
C)Doğum kontrolünün yaygınlaştırılması
D)Küçük yaşta evliliklerin teşvik edilmesi
E)İç göçlerin teşvik edilmesi
SORU-13-Aşağıdaki şehirlerden hangisinin etki alanı farklı bir nedene bağlıdır?
A)Marsilya B)Amsterdam C)İstanbul D)Rotterdam E)Paris
SORU-14-Nüfus artış hızının artması aşağıdaki ülkelerden hangisinde bir sorun
oluşturmaz?
